1945-1990. LUDOWE WOJSKO POLSKIE w BRANIEWIE

b_150_100_16777215_00_images_lwp_01._orze_LWP.jpg W 1945 r. po zdobyciu Braniewa przez Armię Radziecką i na mocy porozumienia zwycięskich mocarstw miasto ponownie po 173 latach znalazło się w granicach Rzeczpospolitej. Prawie równocześnie z pierwszymi Polakami przybywającymi do Prus Wschodnich dotarli tu również pierwsi żołnierze z Ludowego Wojska Polskiego. Podobnie jak wcześniej w Prusach, Braniewo zostało miastem garnizonowym. Koszary Wojska Polskiego mieściły się w trzech eks-niemieckich kompleksach przy ulicach: Sikorskiego, Alei Wojska Polskiego i Moniuszki. 

 

sztandar LWP wzoru 1955. Wprowadzony dekretem z 7.12.1955 o znakach Sił Zbrojnych. Na stronie prawej pośrodku na czerwonym tle obwiedzionym dwiema złotymi gałązkami wawrzynu, umieszczono orła białego bez korony ze złotym dziobem i szponami, na lewej zaś obwiedziona gałązkami wawrzynu dewiza – Za naszą Ojczyznę, Polską Rzeczpospolitą Ludową. Pod nią widniała pełna nazwa jednostki. Głowicę sztandaru stanowił metalowy orzeł, tego samego wzoru co na głównej stronie płata. Dekret ustalał pojęcie sztandaru: „Sztandar jest symbolem niezłomnej wierności dla Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, honoru, męstwa, sławy wojennej i tradycji jednostki wojskowej. Sztandar przypomina każdemu żołnierzowi, że jego świętym obowiązkiem jest służyć ze wszystkich sił Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, stać nieugięcie na straży jej niepodległości i zdobyczy ludu pracującego, mężnie walczyć w obronie Ojczyzny aż do pełnego zwycięstwa nad wrogiem”. Sztandar nadawała jednostce Rada Państwa. Przysługiwał on brygadom, pułkom, samodzielnym batalionom i dywizjonom, akademiom i szkołom wojskowym oraz ośrodkom szkolenia specjalistów wojskowych. Przez 45 lat Polski Ludowej w Braniewie na stałe stacjonowało po kilka tysięcy żołnierzy i trzy duże jednostki liniowe. W tym okresie funkcjonowało też kilkadziesiąt mniejszych lub większych  jednostek i instytucji wojskowych, a bardzo duża grupa mieszkańców związana była z wojskiem. Największymi i najdłużej stacjonującymi w Braniewie jednostkami były: JW.3737 - 55 Pułk Zmechanizowany (1949-1994), JW.1763 - 51 Pułk Czołgów Średnich (1952-1994) i JW.3510 - 16 Pułk Artylerii (1958-2011). Wszystkie te jednostki wchodziły w skład 16 Dywizji z dowództwem w Elblągu, która również na przestrzeni lat ulegała licznym przeobrażeniom. Sformowana została w Gdańsku w 1945 r. na bazie 4 Zapasowego Pułku Piechoty jako 16 Dywizja Piechoty. Od 1947 r. 16 Dywizja nosiła wyróżniającą nazwę Kaszubska. W 1949 r. dowództwo dywizji zostaje przeniesione do Elbląga, gdzie zostaje przeformowana na 16 Dywizję Pancerną, ale już w 1950 r. jest ponownie przeformowana na 16 Dywizję Zmechanizowaną,szybko bo w 1955 r. następuje ponowne przeformowanie na 16 Dywizję Pancerną. Kolejna zmiana następuje w 1989 r., gdy dywizja po raz kolejny zostaje przeformowana na 16 Dywizję Zmechanizowaną, a od 1992 r. nosi nazwę 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka. Przemiany jakim podlegała 16 Dywizja w latach 1945-1990 miały istotny wpływ na strukturę organizacyjną, stan osobowy i sprzęt w jednostkach garnizonu braniewskiego.

W LWP łącznie służyło w latach 1943-1968 blisko 21 tys. sowieckich oficerów, w tym 153 generałów. Zajmowali kluczowe stanowiska dowódcze i zapewniali kontrolę nad polskim wojskiem w czasie wojny i również początkowym okresie pokoju W 1956r. w służbie było jeszcze 78 radzieckich oficerów, w tym 28 generałów. Opuścili oni armię po odwilży październikowej 1956r. i wrócili do ZSRR. Na zdjęciu najważniejszy oficer radziecki w LWP - marsz. Konstanty Rokossowski w polskim mundurze (w czasie II w.ś. jeden z najsłynniejszych radzieckich dowódców frontów, w latach 1949-56 Minister Obrony Narodowej PRL. W 1956r. powrócił do ZSRR, gdzie był wiceministrem obrony 1958-62.)Propagandowe plakaty z czasów PRL. Siły Zbrojne Polski Ludowej powstały i rozwinęły się pod kierownictwem Polskiej Partii Robotniczej w toku wojny wyzwoleńczej narodu polskiego, a ich zalążkiem były oddziały partyzanckie Gwardii i Armii Ludowej stworzone w kraju oraz regularne jednostki wojskowe zorganizowane w ZSRR. Wojsko Polskie działając na froncie w ostatnich dniach wojny siłami ok. 200 tysięcy ludzi wniosło realny wkład bojowy w zwycięstwo nad hitleryzmem, walcząc u boku Armii Czerwonej. Po wojnie przed siłami zbrojnymi Polski Ludowej stanęły takie zadania jak ochrona granic państwowych, udział w odbudowie kraju i zapewnienie jego wewnętrznego bezpieczeństwa. pamiątkowa kartka pocztowa wydana z okazji ćwiczeń wojsk Układu Warszawskiego PRZYJAŹŃ 85. W ćwiczeniach brały udział jednostki braniewskiego garnizonu.Oficjalna nazwa ówczesnego wojska brzmiała Siły Zbrojne Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, ale nieformalną lecz powszechnie używaną było Ludowe Wojsko Polskie, która  to nazwa wywodziła się od oddziałów powstałych w 1943 r. w ZSRR. Siłą rzeczy w ówczesnych realiach wojsko było nie tylko gwarantem ustroju socjalistycznego, czy zbrojnym ramieniem partii, ale też mocno upolitycznione, gdyż w jednostkach istniały silnie rozbudowane struktury aparatu  polityczno-wychowawczego oraz organizacje różnych szczebli Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Organy te zajmowały się szkoleniem politycznym żołnierzy w duchu socjalizmu (z obowiązkowymi: Trybuną Ludu i Dziennikiem Telewizyjnym włącznie). Można powiedzieć, że żołnierze w czasie służby podlegali ciągłej indoktrynacji. Co istotne komunistyczne władze przywiązywały ogromną wagę nie tylko do wyszkolenia bojowego  żołnierzy - co wydaje się oczywiste, ale również do silnego związania ich z ustrojem i ideologią. Początkowo słaby kadrowo pion polityczno-wychowawczy stale się rozwijał i poprzez szkolenia, a nawet powołanie Wojskowej Akademii Politycznej w Warszawie, gdzie szkolono oficerów politycznych na wysokim poziomie, wywierał znaczny wpływ na morale i świadomość polityczną ówczesnej armii. W pierwszych latach istnienia LWP główną rolę odgrywali oficerowie  sowieccy delegowani do polskich oddziałów, gdyż tworzone od podstaw wojsko nie miało kadry oficerskiej, a jej wykształcenie jest procesem czasochłonnym. Po wojnie w zasadzie do 1956 r. radzieccy oficerowie zajmowali kluczowe stanowiska w LWP, stopniowo jednak zastępowani przez oficerów polskich.

 

„Czyn społeczny” - w okresie PRL była to nieodpłatna praca wykonywana na rzecz ogółu, najczęściej w dni wolne. Organizowane przez zakłady pracy, szkoły, organizacje partyjne i młodzieżowe, a także wojsko i inne służby. W czynie społecznym były wykonywane prace, które miały przekazywać „ducha wspólnego dzieła dla kraju”. Realizowano też prace sezonowe jak sianokosy, żniwa, czy wykopki ziemniaków, wykopki buraków cukrowych, itp. Na zdjęciu żołnierze w czasie czynu społecznego na terenie jednej z braniewskich jednostek.Obchody święta pracy 1 Maja na ulicach Braniewa. Lata 60-70-teLata 60-te. Defilada na ulicach Braniewa z okazji jednego ze świąt państwowych (być może 22 lipca). Na zdjęciu skrzyżowanie ulic Kościuszki i Bohaterów Stalingradu (obecnie Królewiecka) oraz widoczny kościół św. Antoniego Wojsko było też widoczne w wielu aspektach ówczesnego życia społecznego, jak choćby gdy niosło pomoc gospodarce państwowej, albo podczas pokazowych tzw. „czynów społecznych” w zakładach pracy, czy też równie dobrowolnych „wykopek” w PGR-ach. Hucznie obchodzono święta: państwowe 22 Lipca (Narodowe Święto Odrodzenia Polski na cześć ogłoszenia Manifestu PKWN w 1944 r.), partyjne 1 Maja (Święto Pracy, najważniejsze święto krajów demokracji ludowej) i Rocznicę Rewolucji Październikowej (obchodzone 6 Listopada wg kalendarza gregoriańskiego, choć rewolta wybuchła 24.10.1917 r. wg kalendarza juliańskiego), wojskowe 9 Maja (Dzień Zwycięstwa nad faszyzmem) i 12 Października (święto LWP, rocznica bitwy pod Lenino w 1943 r.). Przez cały okres PRL obowiązywała 2-letnia służba zasadnicza, a armia była kilkukrotnie liczniejsza niż obecnie Wojsko Polskie, nie wspominając o liczbie dywizji, brygad, czy liczebności sprzętu wojskowego. Nie bez znaczenia jest również sprawa przynależności PRL od 1955 r. do Układu Warszawskiego i co za tym idzie silny sojusz polityczno-wojskowy z „bratnią” Armią Radziecką, której liczne oddziały i tysiące żołnierzy na stałe stacjonowało w Polsce (o czym należy pamiętać podczas dyskusji o ewentualnym wkroczeniu wojsk radzieckich podczas wystąpień Solidarności w latach 1980-81, słynny slogan: „Armia radziecka z nami od dziecka” nie powstał przypadkowo).

 

1945. Oddziały Armii Radzieckiej w Braniewie (skrzyżowanie obecnych ulic Królewieckiej i Konarskiego). Mimo przejęcia miasta przez władze polskie, jeszcze w grudniu 1945r. mały garnizon radziecki zajmować będzie Braniewo.1945. Zniszczony Most Młyński wysadzony przez Wehrmacht i w tle ocalały Most Kotlarski1945. Rozminowywanie Braniewa przez radzieckich saperów. W tle widoczny budynek obecnego Urzędu Miasta W 1948r. przystąpiono w Braniewie do odbudowy zniszczonego w 1945r. przez oddziały niemieckie mostu przez Pasłękę w ciągu ulicy gdańskiej. Na zdjęciach zakładanie ładunków przez saperów wojska polskiego przed wysadzeniem zniszczonych części mostu W lutym 1945 r. wojna dociera do Braniewa za sprawą uchodźców niemieckich uciekających przed nacierającą Armią Radziecką oraz morderczych bombardowań przeprowadzonych przez radzieckie lotnictwo. Miasto zostaje w dużym stopniu zniszczone, a w dniu 20.03.1945 r. zostaje zdobyte przez Rosjan. W mieście przebywa kilka tysięcy cywilnych Niemców, a wkrótce ustanowiony zostaje niewielki radziecki garnizon okupacyjny na czele z dowódcą mjr Czernikowem, który już w dniu 7.07.1945 r. przekazuje miasto władzom polskim. Ostatnie oddziały radzieckie opuszczają Braniewo w grudniu 1945 r. Od początku wojsko uczestniczy w akcji rozminowywania miasta i okolicy (w samym mieście było sporo bomb lotniczych, które nie eksplodowały podczas bombardowań), ale także wysadza przyczółek mostowy na Pasłęce w ciągu ul. Gdańskiej pod budowę nowego mostu w Braniewie.

 

To pozowane zdjęcie z lat 50-tych… ale pierwsze oddziały z WOP musiały również zwalczać bandy rabunkowe buszujące na świeżo zajętych terenach. Żołnierz WP lub WOP uzbrojony jest w produkowany na licencji pistolet maszynowy PPS wz.1943/52Lata 50-te. Żołnierze jednej z braniewskich jednostek na ul. Żeromskiego w pobliżu zakładu fotograficznego Pana Wojciecha Iwulskiego. Drugi od lewej ma odznakę „Wzorowy Artylerzysta wz.1953”. Wszyscy uzbrojeni w polską wersję pistoletu maszynowego PPS wz. 1943/52.Początek lat 50-tych. Żołnierze w samochodzie terenowym GAZ-67 na terenie jednej z braniewskich jednostek. Braniewo 1950. Żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego na tle ciężarówek.Braniewo 1950. Żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego. Ostatni z lewej oficer radziecki W związku z pilną potrzebą strzeżenia nowo utworzonej granicy polsko-radzieckiej, w Braniewie powstaje 22 Komenda Odcinka Braniewo będąca samodzielnym pododdziałem Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP) etatowo liczącym 143 żołnierzy, a od 1946 r. tylko 63 żołnierzy. Siedziba jednostki znajduje się w istniejących od 1898 r. starych poniemieckich koszarach przy ul. Moniuszki, dowodzi nią mjr Karol Strumiłło, a następnie mjr Kazimierz Galicz (od 10.1946 r.). 22  Komenda Odcinka WOP dysponuje 4 strażnicami wzdłuż granicy państwowej - we Fromborku, Młotecznie, Żelaznej Górze i Głębocku. W każdej strażnicy na stałe pełni służbę po 56 żołnierzy. Oddziały WOP oprócz strzeżenia granicy polsko-radzieckiej uczestniczą aktywnie w zwalczaniu band rabunkowych. Jeszcze w 1945 r. w Braniewie powstaje Rejonowa Komenda Uzupełnień. Organ ten mający siedzibę w budynku przy ul. Moniuszki w 1967 r. zostanie przeformowany na Powiatowy Sztab Wojskowy, w 1975 r. w związku z reformą administracyjna państwa na Wojskową Komendę Uzupełnień i ostatecznie rozformowany w 2002 r. Ponieważ zniszczenia w Braniewie sięgają 80% budynków, pierwsze oddziały i pierwsi cywilni Polacy borykają się z olbrzymimi problemami kwaterunkowymi i socjalnymi (przykładowo pierwszy posterunek Milicji Obywatelskiej na terenie powiatu, powstał w Ornecie ze względu na brak lokalu w Braniewie). Jest to czas wielkiej improwizacji, przy jednoczesnym dużym nakładzie wysiłku organizacyjnego. W 1948 r. na bazie dotychczasowego 22 Odcinka WOP rozkazem MON nr 055/Org. z 20.03.1948 r. zostaje sformowany 3 Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza (JW.1325), który stacjonując w koszarach na ul. Moniuszki dysponuje 4 strażnicami wzdłuż granicy państwowej - we Fromborku, Gronowie, Mędrzykach i Mątytach. W każdej strażnicy na stałe pełni służbę po 56 żołnierzy. W skład batalionu wchodzi: dowództwo i sztab, sekcja polityczno-wychowawcza i ochrona sztabu, kwatermistrzostwo, plutony – transportowy i łączności. W 1949 r. WOP przechodzi z MON do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a zaopatrzenie organizuje Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej.

 

Łata 50-te. Żołnierze podczas prac związanych z odgruzowywaniem BraniewaŁata 50-te. Żołnierze podczas prac związanych z odgruzowywaniem BraniewaLata 50-te. Żołnierze podczas prac związanych z odgruzowywaniem Braniewa. Być może są to żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego. Lata 50-te. Żołnierze podczas prac związanych z odgruzowywaniem Braniewa. Być może są to żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego.Lata 50-te. Miasto jest zniszczone, ale nie zaczął się jeszcze proceder rozbiórki budynków w celu pozyskania cegieł na odbudowę Warszawy (akcja dotknie większośc miast dawnych Prus Wschodnich). Żołnierze na ulicach miasta są codziennym widokiem, zaczyna powstawać garnizon.

1951-1954. Żołnierze jednej z braniewskich jednostek wojskowych Pierwsze oddziały wojskowe w Braniewie pomagają w odbudowie najpotrzebniejszych obiektów, a w drugiej połowie lat 50-tych uczestniczą w rozbiórce zniszczonej zabudowy miejskiej w celu odzyskania cegieł na akcję odbudowy Warszawy. Ten proceder powoduje, że na zawsze znika wiele zabytków i cennych i łatwych do odbudowy budynków, w tym m.in. prawie całe Stare Miasto, Ratusz i Szkoła Zamkowa. Pierwsze oddziały wojskowe odbudowują trzy kompleksy koszarowe, które na kilkadziesiąt lat będą podstawą zakwaterowania jednostek wojskowych w Braniewie. 

 Podstawowa broń żołnierzy LWP w okresie powojennym. Karabin Mosin wz. 1891/30, kaliber 7,62 mm, magazynek stały o pojemności 4 naboi. Produkowany w Rosji carskiej od 1891r. Podstawowa broń strzelecka Armii Radzieckiej i LWP. Ostatnie egzemplarze wycofano z wojska w latach 70-tych. Pistolet maszynowy PPSz wz. 1941, kaliber 7,62 mm, magazynek bębnowy na 73 naboje. Najbardziej popularna broń radziecka okresu II wojny światowej. Licznie używany w oddziałach LWP. Od 1952 r. produkowany w Polsce, ale wycofany z uzbrojenia pod koniec lat 50-tych. Pistolet maszynowy PPS wz. 1943, kaliber 7,62 mm, magazynek łukowy na 35 naboi. Od popularnej Pistolet TT wz. 1933, kaliber 7,62 mm, pojemność magazynka 8 naboi. Produkowany w Polsce w latach 1947-1955 w ilości 225 tys. szt. Do lat 60-tych podstawowa broń osobista kadry LWP. Wycofany z uzbrojenia w latach 80-tych XX w. Na zdjęciu por. Piotr Jaroszek z 14 Pułku Czołgów Średnich podczas strzelania z pistoletu TT.ręczne karabiny maszynowe Diegtiariow DP wz. 28 i DPM wz. 1944, kaliber 7,62 mm, pojemność magazynka 47 naboi. Przyjęty na uzbrojenie Armii Radzieckiej w 1927r. i zmodernizowany w 1944r. Oba typy produkowane w Polsce, odpowiednio od 1953 i 1954r. Ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1910/30 - kaliber 7,62 mm, zasilany taśmą parcianą 250 naboi. Broń konstrukcji amerykańskiej przyjęta na uzbrojenie armii carskiej Rosji i w 1910 roku posadowiona na ciężkiej, dwukołowej podstawie. Jego następcą był ckm SG-43 o tym samym kalibrze, ale chłodzony powietrzem w przeciwieństwie do Maxima chłodzonego wodą.SG-43 był produkowany w Polsce w latach 1952-56, a wersja czołgowa SGMT w latach 1957-68.T-34 – najsławniejszy czołg II wojny światowej i główne uzbrojenie Armii Radzieckiej. W wersji T-34/85 najliczniejszy czołg na uzbrojeniu LWP, był pierwszym wozem bojowym produkowanym w Polsce na skalę masową w latach 1952-56. Od 1949 r. były one zasadniczym typem czołgu dywizji pancernych i zmechanizowanych. Po wprowadzeniu nowych typów czołgów, przesuwano je stopniowo najpierw do dywizji II rzutu, a następnie do dywizji skadrowanych i rezerwowych. Z uzbrojenia wycofano je dopiero w 1986 r. Na zdjęciu T-34/85 z produkcji wojennej stojący do dziś w Braniewie na Pl. Grunwaldu. Należał do JW.2185 w Braniewie, czyli 4 Okręgowego Ośrodka Szkolenia Specjalistów Czołgowych.Radziecki ciężkie pojazdy pancerne: czołg IS-2 i działa pancerne ISU-122 i ISU-152. Czołg ciężki IS-2 – w czasie II wojny i po wojnie na wyposażeniu pułków czołgów ciężkich LWP. W Braniewie znalazł się na wyposażeniu 14 Pułku Artylerii Pancernej w latach 1952-1955. Na zdjęciu IS-2 z 4 pułku czołgów ciężkich LWP podczas walk o Wał Pomorski w 1945r. Samobieżne działo pancerne ISU-122 – ciężki pojazd uzbrojony w armatę 122mm. Na zdjęciu z 1956r. działo z nieznanej jednostki LWP. Samobieżne działo pancerne ISU-152 – ciężki pojazd uzbrojony w armato-haubicę 152mm. Oba działa pancerne na uzbrojeniu LWP do lat 60-tych, a w Braniewie w latach 1952-1957 na uzbrojeniu 14 Pułku Dział Pancernych i 30 Batalionu Czołgów i Dział Pancernych.Lekkie wozy LWP: działo samobieżne SU-76, samochód pancerny BA-64 i transporter opancerzony BTR-152. Działo samobieżne SU-76 stosowane było jako niszczyciel czołgów. Jeden z najliczniejszych pojazdów pancernych w LWP podczas wojny. Na uzbrojeniu LWP pozostały do końca lat 50-tych. W Braniewie w latach 1950-1952 wykorzystywały je kolejno: 1 Samodzielny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2718), a później 29 Samodzielny Szkolny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2143). BA-64- radziecki lekki samochód pancerny wykorzystywany głównie jako wóz rozpoznawczy. Łącznie Polska otrzymała 134 szt. z czego po 4 trafiły do Braniewa do kompanii rozpoznawczych 63 i 55 Pułku Zmechanizowanego. BTR-152 – kołowy transporter opancerzony produkcji ZSRR. Na uzbrojeniu LWP znalazły się w 1954r. W latach 1955-1968 na uzbrojeniu 55 Pułku Zmechanizowanego w Braniewie, kiedy został zastąpiony przez transportery SKOT. samochody wykorzystywane przez LWP. Amerykański Dodge WC (T214) uniwersalny amerykański samochód terenowy dostarczany do ZSRR w ramach programu Lend-Lease. W braniewskich jednostkach wykorzystywany m.in. w 19 Pułku Moździerzy i 63 Pułku Zmechanizowanym. Radziecki 2-tonowy (z napędem 4x4) samochód ciężarowy GAZ-63. Powstał na bazie GAZ-51. Wyprodukowano ponad 470 tys. szt. Eksportowany do polski, w tym z przeznaczeniem do wojska. ZIS-151 radziecki samochód ciężarowy produkowany głównie dla wojska z napędem (6x6). Oba radzieckie pojazdy służyły w 19 Pułku Moździerzy i 63 Pułku Zmechanizowanym. Star 20 – polski samochód ciężarowy średniej ładowności produkowany w latach 1948–1957 i wykorzystywany w LWP. Uzbrojenie pierwszych oddziałów LWP było bronią pochodzącą z okresu II wojny światowej. Były to więc nieliczne już rewolwery Nagant wz. 1895 oraz  pistolety TT wz. 1933 jako broń osobista kadry. Na uzbrojeniu piechoty były liczne pistolety maszynowe: PPSz wz. 1941), PPS wz. 1943 oraz ich polska modyfikacja PPS wz.1943/52, karabiny Mosin wz. 1891/30, ręczne karabiny maszynowe Diegtiariow DP wz. 28 i DPM wz. 1944 oraz ciężkie Maxim wz. 1910/30 i Goriunow SG-43. Pojazdy pancerne to głównie czołgi średnie T-34/85 i ciężkie IS-2 oraz działa pancerne SU-76, ISU-122 i ISU-152. Nieco później pojawią się czołgi T-54 i transportery opancerzone BTR-152. Sprzęt transportowy to głównie pojazdy produkcji radzieckiej, nieliczne amerykańskie z Lend-Lease oraz pojawiające się Stary w  wersjach 20-25. Sprzęt artyleryjski będzie przez wiele lat głównie z okresu II wojny światowej, jak np. haubice 122 mm, czy moździerze 120 mm.

 Odznaka pamiątkowa 55 Pułku Zmechanizowanego55 Pułk Piechoty od października 1945 r. był pierwszą jednostką wojska polskiego w Elblągu. Jeden batalion przybył z Gdańska do Elbląga w dn. 18.08.1945 r. W dn. 25.07.1947 r. w Elblągu na stadionie sportowym przy ul. Agrykola odbyła się uroczystość nadania i poświęcenia sztandaru dla 55 Pułku. Wśród gości byli m.in. widoczny na zdjęciu ówczesny minister obrony narodowej Marszałek Polski Michał Rola–Żymierski oraz prymas Polski kardynał August Hlond (1926-1948), który dokonał aktu poświęcenia sztandaru. Źródło: Elbląg i elblążanie w fotografii własnej.25.07.1947 r. w Elblągu na stadionie sportowym przy ul. Agrykola odbyła się uroczystość nadania i poświęcenia sztandaru dla 55 Pułku Piechoty. Defilada pododdziałów 55 pułku wzdłuż al. Grunwaldzkiej na zakończenie uroczystości. Źródło: Elbląg i elblążanie w fotografii własnej.Lata 50-te. Defiladę kompanii honorowej powracającego z poligonu 55 Pułku Zmechanizowanego prowadzi por. Eugeniusz Orzeszek. Żołnierze maszerują ul. Bohaterów Stalingradu (obecnie Królewiecką). Pan Orzeszek będąc na emeryturze w latach 80-tych uczył przysposobienia obronnego w Zespole Szkól Zawodowych w Braniewie (m.in. był wychowawcą klasy autora artykułu) 55 ELBLĄSKI PUŁK ZMECHANIZOWANY. W kwietniu 1949 r. do Braniewa przybywa pierwsza jednostka liniowa z prawdziwego zdarzenia, a mianowicie z Elbląga marszem pieszym dociera 55 Pułk Piechoty z 16 Dywizji Piechoty. Jednostka zostaje rozmieszczona w istniejących od 1936 r. poniemieckich koszarach przy ul. Sikorskiego i pozostanie w Braniewie aż do rozwiązania w 1990 r. Pułk powstał w Gdańsku w 1945 r. na bazie 2 batalionu rozformowanego 4 Zapasowego Pułku Piechoty i już po miesiącu trafił do Elbląga. W 1947 r. 55 Pułk Piechoty otrzymuje wyróżniającą nazwę Elbląski i sztandar ufundowany przez społeczeństwo Elbląga, który wręczył ówczesny Naczelny Dowódca WP marszałek Michał Rola-Żymierski. W czerwcu 1950 r. po powrocie z poligonu następuje reorganizacja pułku, bowiem rozkazem MON nr 0055/Oper. z dnia 16.06.1949 r. zostaje on przeformowany na 55 Zmotoryzowany Pułk Piechoty (JW. 3234). Ma to związek z przeformowaniem 16 Dywizji Piechoty na 16 Dywizję Pancerną (JW.2234), ale już w październiku 1950 r. głównie z powodu braków sprzętowych dywizja ponownie przeformowana zostaje na 16 Dywizję Zmechanizowaną. Jest to dość żmudny proces bowiem dotychczas pułk wykorzystywał do transportu 125 etatowych koni, jednak mimo że w odbudowującym się po wojnie kraju motoryzacja rozwijała się w miarę szybko, to potrzeb było bardzo dużo, dlatego też występowały braki sprzętowe w jednostkach wojskowych.

Lata 50-te. Po powrocie z poligonu defilują transportery opancerzone BTR-152 z 55 Pułku Zmechanizowanego. Żołnierze jadą ul. Bohaterów Stalingradu (obecnie Królewiecką).samochody Lublin 51 lub GAZ-51 należące do jednej z braniewskich jednostek wojskowych, najprawdopodobniej 55 Pułku Zmechanizowanego1952. Przy samochodach Dodge od lewej: 1. mjr Aleksander Ligaj dowódca 55 Pułku Zmechanizowanego (późniejszy gen.dyw. LWP. Dowódca 16 Dywizji oraz szef Inspekcji Sił Zbrojnych i zastępca Głównego Inspektora Szkolenia WP), 3. płk Jerzy Bolszak Dowódca 16 Dywizji Zmechanizowanej (oficer radziecki w LWP), 4. gen .dyw. Bronisław Półturzycki Dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego (Jeden z wielu oficerów radzieckich w LWP. W latach 1914-1918 w armii carskiej, 1918-1944 w sowieckiej, a w latach 1944-1956 w LWP, gdzie zajmował wiele ważnych stanowisk. Powrócił do ZSRR i tam zmarł). Dopiero jesienią 1950 r. do pułku trafiają pierwsze radzieckie samochody ciężarowe GAZ-51 i ZIS-150. Według etatu z 1949 r. pułk liczy 1818 żołnierzy i 22 pracowników wojska. Zgodnie z rozkazem MON 0054/Org. z dnia 12.06.1950 r. jesienią 1950 r. 55 Zmotoryzowany Pułk Piechoty zostaje przeformowany na 55 Pułk Zmechanizowany (JW. 3234) i służy w nim 1786 żołnierzy. Do składu jednostki włączony zostaje batalion czołgów uzbrojony w czołgi T-34/85. Struktura organizacyjna pułku jest następująca: dowództwo i sztab, 3 bataliony piechoty zmotoryzowanej, batalion czołgów, kompania ckm, kompania moździerzy, dywizjon artylerii (ZIS-3 76 mm), pluton armat (ZIS-2 57 mm), bateria moździerzy (120 mm), kompanie: saperów, łączności, rozpoznawcza, technicznego zaopatrzenia, plutony łączności i obrony przeciwchemicznej oraz drużyna naprawcza. W listopadzie 1950 r. 30 samochodów Lublin 51 z 55 pułku uczestniczy w transporcie z Modlina do wyznaczonych banków na terenie całego kraju „tajnego ładunku”. Grupa pod dowództwem por. Edmunda Jarmala przewoziła pieniądze nowego wzoru w związku z wymianą banknotów w kraju. W latach 50-tych pułkiem dowodzą kolejno: mjr Bączkowski (do maja 1949), mjr Aleksander Ligaj (05.1949-04.1950), mjr Julian Baranowski (04.1950-10.1951), mjr Aleksander Ligaj (10.1951-1954), ppłk Julian Baranowski (1955-08.1957) i ppłk Czesław Kowalczyk (08.1957-02.1960). W latach 1951-1957 liczba żołnierzy waha się w granicach 1235-1265. W 1955 r. na wyposażenie pułku wchodzą radzieckie transportery opancerzone BTR-152 i czołgi średnie T-54 (ok. 1959 r.) oraz samochody ciężarowe polskiej produkcji Lublin 51.

22.07.1958r. Uroczyste wręczenie sztandaru dla 55 Pułku Zmechanizowanego. Dowódca 55 pułku ppłk Kowalczyk wręcza sztandar pocztowi. 22.07.1958r. Uroczyste wręczenie sztandaru dla 55 Pułku Zmechanizowanego. Akt nadania sztandaru odczytuje dowódca 16 Dywizji Pancernej gen.bryg. Dubicki, z lewej dowódca 55 pułku ppłk Kowalczyk, z prawej strony płk Jerzy Gros. Jednostka corocznie uczestniczyła w poligonach, ale również w różnego rodzaju uroczystościach politycznych i patriotycznych. Przykładowo w 22.07.1954 r. brała udział w uroczystych obchodach X-lecia powstania PKWN w Lublinie, gdzie na samochodach Lublin 51 otwierała defiladę wojsk zmechanizowanych. W dniu 22.12.1955 r. pułk liczył 1265 żołnierzy i 16 pracowników cywilnych. Wielkim wydarzeniem w życiu jednostki i miasta było uroczyste wręczenie sztandaru w dniu 22.07.1958 r. ufundowanego przez społeczeństwo Braniewa. Sztandar wręczył dowódcy 55 Pułku Zmechanizowanego ppłk Kowalczykowi w imieniu Dowódcy POW gen.bryg. Leon Dubicki. W dniu 2.10.1958 r. 55 pułk otrzymuje nowy numer 3737 (nie wiadomo, kiedy otrzymała inny, ale mniej chlubny przydomek „cyrk”) i pod nim występuje do końca istnienia. W 1960 r. pułk został wyróżniony w rozkazie Ministra Obrony Narodowej. Z dniem 28.08.1962 r. jednostka zostaje przeformowana na nowy etat.

1968. Braniewo. Koszary przy Al. W.P. Zbiórka kompanii czołgów 51 Pułku Czołgów Średnich. W środku d-ca kompanii por. Tadeusz Kościug, za nim sierż. Garus technik kompanii.lata 90-te, Braniewo. Kołowy pływający transporter opancerzony SKOTW 1959r. na uzbrojenie braniewskich pułków, w tym batalionu czołgów 55 Pułku Zmechanizowanego wszedł radziecki czołg podstawowy i generacji T-54A. Zdjęcie poglądowe. W 1967 r. rozkazem MON nr 25/MON z dnia 30.09.1967 r. dotychczasowy 55 Pułk Zmechanizowany zostaje przemianowany na 55 Elbląski Pułk Zmechanizowany. W pułku są wówczas 3 bataliony piechoty zmotoryzowanej (79 SKOT) i kompania wsparcia (9 moździerzy 120 mm, 6 dział bezodrzutowych B-10 82 mm), batalion czołgów (31 T-54A), bateria haubic (6 M-30 122 mm), bateria przeciwpancerna (9 armat D-44 85 mm), kompanie: rozpoznawcza (11 BRDM), saperów, łączności, medyczna, remontowa i transportowa oraz plutony: chemiczny, przeciwlotniczy (4 armaty 61-K 37 mm), remontu uzbrojenia i regulacji ruchu. W latach 60/70-tych pułkiem dowodzą kolejno: mjr dypl. Stanisław Kruczek (03.1960-11.1965), ppłk dypl. Józef Gładysz (11.1965-11.1969), ppłk dypl. Józef Rypalski (11.1969-02.1972), ppłk dypl. Marian Michalak (12.1972-07.1973), mjr dypl. Ryszard Niedziałkowski (07.1973-11.1975) i ppłk dypl. Stanisław Dobrowolski (12.1975-06.1979). W 1968 r. w miejsce przestarzałych transporterów BTR-152 do pułku trafiają transportery opancerzone SKOT, a na  uzbrojenie baterii przeciwlotniczej wchodzą samobieżne działa przeciwlotnicze ZSU-23-4 Szyłka.

Lata 70-te. Transportery opancerzone SKOT z batalionu piechoty 55 Pułku Zmechanizowanego przeprawiają się przez Wisłę po moście pontonowym.Lata 80-te. Żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego (JW.3737) na placu wewnętrznym koszar przy ul. Sikorskiego. Widoczna doskonale sala gimnastyczna, a w tle budynki Batalionu Medycznego. Na zdjęciu cała gama sprzętu: BWP-1, BRDM-2, SKOT-y. Autor zdjęcia – W.Z.Śliwka Załoga T-55 z 1 kompanii czołgów 55 Pułku Zmechanizowanego. Zdjęcie J.J.Bożętka (pobór 1982-1984).ZSU-23-4 - poczwórnie sprzężone samobieżne działo przeciwlotnicze, opracowane w latach 1957–1961 w Związku Radzieckim. Działa przeciwlotnicze ZSU-23-4 znalazły się na uzbrojeniu Armii Radzieckiej w 1964r., a później trafiły także do wyposażenia m.in. LWP. Obecnie system Szyłka uznaje się za przestarzały (głównie ze względu na możliwości radaru), pomimo tego znajduje się jeszcze na uzbrojeniu wojska polskiego, częściowo zmodernizowany do wariantu ZSU-23-4 Biała. Zdjęcie poglądowe.1976. Poligon Muszaki. Samochód Nysa 521 (z nagłośnieniem do propagandy) z batalionu czołgów 55 Pułku Zmechanizowanego. Z lewej mjr Tadeusz Kościug.. Lata 80-te. Żołnierze 55 Pułku Zmechanizowanego (JW.3737) na placu wewnętrznym koszar przy ul. Sikorskiego. Zdjęcie W.Z. Śliwka  W 1974 r. następuje wymiana czołgów na typ T-55, natomiast 2 batalion piechoty przechodzi szkolenie w desancie śmigłowcowym. Z kolei w 1976 r. pułk bierze udział w ogromnych ćwiczeniach wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem Tarcza-76. W 1979 r. dotychczas używane w batalionach piechoty transportery SKOT zostają zastąpione przez 90 bojowych wozów piechoty BWP-1, w 1985 r. na uzbrojenie dywizjonu artylerii wchodzą haubice samobieżne 2S-1 Goździk, a ok. 1987 r. do batalionu czołgów zmodernizowane czołgi T-55A Merida. W 1985 r. w ramach ćwiczeń Maraton pułk powrócił do Braniewa transportem kołowym jadąc trasą: Drawsko Pom., Wałcz, Człuchów, Chojnice, Tczew, Malbork, Nowy Staw, Nowy Dwór Gd. i Elbląg. Ostatnimi dowódcami pułku są kolejno: ppłk dypl. Feliks Jagiełło (06.1979-01.1983), mjr dypl. Sławomir Gierlasiński (01.1983-12.1986), ppłk dypl. Edward Rogowski (12.1986-05.1990) i mjr dypl. Tadeusz Sobkowiak (05.1990-06.1994). W 1989 r. struktura organizacyjna 55 Pułku Zmechanizowanego wygląda następująco: dowództwo i sztab, 3 bataliony zmechanizowane (po 30 BWP-1), batalion czołgów (3 kompanie, 40 T-55A Merida), dywizjon artylerii (3 baterie 2S-1), kompanie - łączności, saperów i rozpoznawcze, bateria przeciwlotnicza (ZSU-23-4), kompanie – medyczna, remontowa i zaopatrzenia, plutony - regulacji ruchu i rozpoznania skażeń. Ten istniejący od 1945 r. pułk został w ramach reorganizacji wojska rozformowany na podstawie Rozkazu MON nr 070/Org. z dnia 27.12.1988 r., a na jego bazie sformowano 55 Ośrodek Materiałowo-Techniczny, który magazynował sprzęt po pułku. Jednostka ostatecznie została rozformowana 1994 r.

Lublin 21.07.1954r. dowódcy braniewskich jednostek w gronie kadry dowódczej 16 Dywizji Zmechanizowanej podczas przygotowań do defilady z okazji X-lecia PKWN. Od lewej: 2. kpt. Z. Mazurek p.o. d-cy 55 Pułku Zmechanizowanego, 4. kpt. Antoni Rodziewicz dowódca 14 Pułku Artylerii Pancernej, 6. mjr Stanisław Siwka p.o. dowódcy 63 Pułku ZmechanizowanegoSamochód terenowy Dodge T214 produkcji amerykańskiej. W Braniewie służył m.in. w 19 Pułku Moździerzy do transportu moździerzy 120mm wz. 1943. Zdjęcie wykonane w 1945r. w Radomiu przedstawia inny oddział LWP.15.05.1955r. Podczas poligonu w Drawsku Pomorskim na czele kadry oficerskiej maszeruje mjr Stefan Goldfarb dowódca 63 Pułku Zmechanizowanego. Goldfarb dowodził później 14 pułkiem czołgów w Braniewie, ale w latach 60-tych mimo zasług podczas II wojny światowej musiał opuścić szeregi LWP ze względu na swoje żydowskie pochodzenie i wyemigrował z kraju W 1950 r. odnotowany zostaje znaczny wzrost sił wojskowych w Braniewie. W ramach przeformowywania 16 Dywizji rozkazem MON nr 0054/Oper. z 12.06.1950 r. sformowany zostaje 19 Pułk Moździerzy (JW. 2400) najprawdopodobniej w koszarach przy ul. Aleja Wojska Polskiego. Pułk liczy 685 żołnierzy i 15 pracowników cywilnych, a składa się z: dowództwa i plutonu dowodzenia, 2 dywizjonów ogniowych, dywizjonu szkolnego, plutonu naprawy samochodów i plutonu gospodarczego. Dowódcą 19 Pułku Moździerzy od dnia 1.10.1951 r. był mjr Stanisław Słupski. Na uzbrojeniu oddziału etatowo było 36 moździerzy 120 mm wz. 1943, transport zapewniały amerykańskie pojazdy Dodge T214, a następnie radzieckie GAZ-63. W maju 1951 r. po powrocie z poligonu pułk został skierowany do Malborka, aby zrobić miejsce dla kolejnej nowotworzonej jednostki, a mianowicie 63 Pułku Zmechanizowanego (JW.1458). Z utworzeniem tej jednostki było sporo zamieszania wynikającego z konieczności posiadania przez 16 Dywizję dwóch pułków zmechanizowanych. Początkowo przydzielono do dywizji 34 Pułk Zmechanizowany z 8 Dywizji, a formowany w Braniewie pułk miał trafić do Słupska, ale ostatecznie wszedł w skład 16 Dywizji. Jednostka borykała się z problemami kadrowymi i sprzętowymi, tak więc dopiero w październiku 1952 r. osiągnęła wymagany stan osobowy tj. 1235 żołnierzy i 42 pracowników cywilnych. W skład pułku wchodziły: dowództwo i sztab, 2 bataliony piechoty, batalion szkolny, batalion czołgów, dywizjon artylerii, kompanie - rozpoznawcza, łączności, saperów, technicznego zaopatrzenia oraz pluton obrony przeciwchemicznej. Na wyposażeniu pułku były: w dywizjonie artylerii – armaty 76 mm (2 baterie), moździerze 120 mm (1 bateria) oraz armaty ppanc. 57 mm (1 bateria nieetatowa), w batalionie czołgów – czołgi T-34/85 (2 kompanie i trzecia skadrowana). Do transportu wykorzystywano samochody Lublin 51, ZIS-150 i Star 20. Jako ciągniki w dywizjonie artylerii służyły pojazdy Dodge T214 i GAZ-63, natomiast w kompanii rozpoznawczej były 4 radzieckie samochody pancerne BA-64. Jeszcze w 1955 r. 63 pułk otrzymał transportery opancerzone BTR-152, ale wkrótce w związku z kolejnym przeformowaniem 16 Dywizji na pancerną został rozwiązany, a żołnierze i sprzęt rozdzieleni pomiędzy oddziały dywizji. W krótkiej historii tej jednostki jej dowódcami byli kolejno:mjr Andrzej Litwa (09.1952-01.1954), p.o. mjr Stanisław Siwka (01-08.1954) oraz mjr Stefan Goldfarb (08.1954-11.1955).

wojskowa orkiestra garnizonowa w Braniewie była jedną z najstarszych orkiestr w LWP. Powstała na podstawie rozkazu dowódcy 1 Armii Wojska Polskiego z dnia 7.05.1944r. w Sumach (ZSRR) w składzie 4 zapasowego pułku piechoty. W czasie wojny orkiestra liczyła 70 żołnierzy-muzyków. W trakcie wojny uczestniczyła w pogrzebach poległych żołnierzy oraz dawała koncerty dla wypoczywających oddziałów. W maju 1949r. został uzupełniona i podzielona na trzy samodzielne orkiestry, które skierowano do: Elbląga, Malborka i Braniewa.W latach 1950-1996 braniewska orkiestra brała udział w uroczystościach państwowych i innych z udziałem wojska będąc jego atrakcją i wizytówką. braniewska orkiestra garnizonowa na terenie JW.3737. Rok 1989. Zdjęcie M.Amonowicz Rozrost garnizonu powoduje, że w 1949 r. do miasta zostaje skierowana Wojskowa Orkiestra Garnizonowa z Gdańska, która siedzibę miała w koszarach przy ul. Sikorskiego i do 1996 r. będzie wizytówką braniewskiego garnizonu. Orkiestra powstała w 1944 r. w Sumach (ZSRR),  a po wojnie trafiła do Gdańska. Tam została powiększona i podzielona na 3 orkiestry, które trafiły do garnizonów w Elblągu, Malborku i Braniewie.

Braniewo 1951. Kadra 1 Samodzielnego Batalionu Artylerii Pancernej (JW.2718) sformowanego w 1950 r. wyposażonego w działa pancerne SU-76. Oddział sformowano w koszarach przy ówczesnej ul. Świerczewskiego 27-30 i miał 299 żołnierzy. Na zdjęciu w środku prawdopodobnie dowódcą batalionu kpt. Kopeć. Już jesienią 1951 r. Batalion został rozformowany.Braniewo 1951. Załoga pozuje na tle działa pancernego SU-76 w koszarach przy ul. Świerczewskiego. Jedyną jednostką w Braniewie wyposażoną w SU-76 był 1 Samodzielny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2718), który istniał w latach 1950-1951. Żołnierze uzbrojeni są w pistolety maszynowe PPSz wz.1941. karta pocztowa wysłana z Braniewa z JW. 2143 w latach 1951-1952. W 1951 r. W Braniewie sformowany zostaje 29 Samodzielny Szkolny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2143), który pod koniec 1952 r. zostaje przeniesiony do Sztumu. W 1950 r. powstają kolejne jednostki wojskowe, w tym 1 Samodzielny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2718) sformowany rozkazem MON nr 012/Org. z dnia 28.02.1950 r. i wyposażony w działa pancerne SU-76, który został podporządkowany dowódcy 1 Korpusu Pancernego. Oddział sformowano według etatu nr 5/62 w koszarach przy ówczesnej ul. Świerczewskiego 27-30 i miał 299 żołnierzy. Dowódcą batalionu był kpt. Kopeć. Już jesienią 1951 r. zostaje rozformowany, a na jego bazie rozkazem MON nr 0044/Org. z dnia 17.05.1951 r. sformowany zostaje 29 Samodzielny Szkolny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2143) podporządkowany bezpośrednio Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego (POW), który pod koniec 1952 r. zostaje przeniesiony do Sztumu. Pierwszym dowódcą batalionu jest mjr Adam Bodziach. Jeszcze w 1949 r. w budynku przy ul. Sikorskiego powstaje Garnizonowy Klub Oficerski (tzw. „kasyno” funkcjonować będzie do 1990 r.). Z kolei w 1951 r. powstaje również istniejąca do dziś Wojskowa Administracja Koszar. W koszarach przy ul. Sikorskiego rozkazem MON nr 056/Org. z dnia 12.06.1950 r. sformowana zostaje również 2 Składnica Przechowywania i Konserwacji Wozów Bojowych (JW.3307), która w 1954 r. zostanie przeformowana na 2 Centralną Bazę Rezerw Wozów Bojowych i Specjalnych, a rozformowana zostanie w 1972 r. Inne nowo tworzone jednostki miały zabezpieczyć funkcjonowanie stale rosnącego garnizonu. W październiku 1951 r. sformowana zostaje 54 Garnizonowa Piekarnia Wojskowa, która podlegała 1 Rejonowemu Magazynowi Żywności w Elblągu i funkcjonować będzie do 1970 r. Z kolei w 1953 r. powstaje Wojskowa Pralnia Garnizonowa, która funkcjonować będzie do 2009 r. Jej wieloletnimi kierownikami byli: Henryk Piotrowski (1954-1987) i Romuald Bortnik (1987-2008). W 1951 r. powstaje 3 Wojskowa Komenda Rejonu Kolejowego, która funkcjonować będzie do 1956 r.

Lata 50-te. Żołnierze braniewskiego garnizonu w wagonie pociągu linii nadzalewowej Elbląg-Braniewo przez Tolkmicko Braniewo. 3.05.1951. Wyjazd na poligon żołnierzy 55 Pułku Zmechanizowanego Lata 50-te również okres dużego "zainteresowania" wojska kolejami państwowymi. W 1955 r. rozpoczęto budowę Wojskowego Rejonu Przeładunkowego w Braniewie z dwutorową linią – normalnotorową i szerokotorową – połączonego z koleją radziecką przez Mamonowo i Kaliningrad. W podbraniewskich lasach zbudowano 4 dwutorowe rampy o długości 700 m. Szerokim torem miały wjeżdżać eszelony radzieckie i przeładowywać się na transporty normalnotorowe, a następnie ruszać na zachód.  Całe przedsięwzięcie było zaplanowane i zorganizowane dla celów Armii Radzieckiej, na szczęście mimo ambitnych planów w 1957 r. zaniechano dalszej rozbudowy infrastruktury tych obiektów. Podobno do 1991 r. obiekty dublowały Wojskową Bazę Przeładunkową Ministerstwa Obrony ZSRR – Mamonowo II. Natomiast obecnie rampy są wykorzystywane przez prywatne firmy do transportu surowców z Rosji.

 

Broń osobista żołnierzy LWP. Pistolet P-64 Czak (pełne oznaczenie 9mm pistolet wz. 64) to polski pistolet samopowtarzalny o pojemności magazynka 6 naboi. Broń powstała w ramach konkursu na następcę pistoletu TT w Wojsku Polskim oraz Milicji Obywatelskiej. P-64 CZAK jest bronią niewielką, lekką, prostą, jednak charakteryzuje się dużym odrzutem, zbyt krótkim chwytem pistoletowym, krótką linią celowania, itp. Ogółem w latach 1965-1977 wyprodukowano około 190 tys. szt. Pistolet maszynowy P-63 Rak - konstrukcji prof. Piotra Wilniewczyca, który przed wojną skonstruował słynny pistolet Vis. Broń przeznaczona dla niektórych pododdziałów wojska, w tym załóg wozów bojowych. W latach 1964-1974 wyprodukowano ok. 70 tys. szt.Karabinek szturmowy Kałasznikow AK-47 -kaliber 7,62 mm, magazynek 30 naboi. Potocznie zwany „kałachem”, zastąpił wysłużone karabiny Mosin i pistolety maszynowe PPSz i PPS. Wprowadzany w LWP w różnych wersjach w latach: AK47 -od 1952r., AKS -od 1957r., AKM - od 1965r. oraz AKMS -1972r. Mimo wprowadzenia w latach 90-tych do produkcji karabinków Beryl nadal licznie występuje w Wojsku Polskim.Uniwersalne karabiny maszynowe konstrukcji Kałasznikowa PK/ PKS, kaliber 7,62 mm skonstruowane w celu zastąpienia dotychczasowych ręcznych i ciężkich karabinów maszynowych (dzięki stałemu dwójnogowi i trójnożnej podstawie). Do LWP PK/PKS został przyjęty w połowie lat 60-tych, a od 1968 roku był produkowany w polskich zakładach. Broń została zmodernizowana i jako karabin maszynowy PKM/PKMS od 1975r. dostarczana jest dla wojska polskiego. Na bazie tej broni powstał polski UKM-2000.Pojazdy LWP. Radziecki samochód terenowy GAZ-69 (potocznie nazywany „gazikiem”)produkowany w latach 1953-1972. Łącznie wyprodukowano ponad 630 tys. szt. Podstawowy samochód terenowy w armiach Układu Warszawskiego . Polskie samochody ciężarowe o ładowności 4,5 t: Star 66 (produkowany w latach 1958-65) i Star 660 (produkowany w latach 1965-1983). Zewnętrznie wozy 66 i 660 były niemalże bliźniaczo podobne. Na bazie Stara 660 powstało co najmniej kilkanaście wojskowych pojazdów specjalnych.Kompilacja poglądowych zdjęć przedstawiających pojazdy LWP: czołgi T-54A i T-55 oraz transporter opancerzony SKOT. -54 — radziecki czołg podstawowy I generacji powojennej, produkowany w Polsce w latach 1956-1964.W PRL wyprodukowano 3000 szt. Po uruchomieniu produkcji czołgów T-55A, wszystkie polskie czołgi T-54 zmodernizowano do standardu T-55A, zmieniając ich oznaczenie na T-55U. T-55 radziecki czołg podstawowy I generacji, produkowany w Polsce w latach 1964-1981 w ilości 5000 szt. Do lat 90-tych podstawowy czołg wojska polskiego. Kołowy, pływający transporter opancerzony SKOT opracowany wspólnie przez Czechosłowację i Polskę. Pojazd posiada cztery osie i wyposażony w wieżę strzelecką. W latach 1963-1971 wyprodukowano ponad 4500 szt. , z czego 2500 szt. dla LWP. Przez lata podstawowy transporter opancerzony LWP, stopniowo zastępowany przez bojowe wozy piechoty BWP-1. Na przestrzeni lat zmianie ulega również uzbrojenie strzeleckie LWP, w tym braniewskich oddziałów. Kadra od 1965 r. otrzymuje pistolety wz. 1964 Czak, a obsługi pojazdów pistolety maszynowe wz. 1963 Rak. Prawdziwą rewolucją były wprowadzane masowo do uzbrojenia piechoty - zastępując starsze modele karabinów i pistoletów maszynowych - karabinki szturmowe Kałasznikowa w różnych wersjach: AK (1952 r.), AKS (1957 r.) i AKM (1965 r.). W 1963 r. na uzbrojenie wchodzi używany do dziś karabin wyborowy Dragunow SWD, a w 1968 r. produkowany w Polsce uniwersalny karabin maszynowy Kałasznikowa w różnych wersjach: PK/PKS. Również w latach 60-tych pojawia się równie popularny na świecie jak AK-47, granatnik przeciwpancerny RPG-7. Jednostki wojskowe otrzymują czołgi średnie T-55, transportery opancerzone SKOT i samochody pancerne BRDM-2. Wiele zmienia się również w sprzęcie transportowym, gdyż obok polskich samochodów ciężarowych Star 660, pojawiają się radzieckie osobowe terenówki GAZ-69.

 Lata 50-te. Uroczystość w koszarach Wojsk Ochrony Pogranicza przy ul. Moniuszki. ”. Na trybunie honorowej dwóch oficerów w stopniu majora, być może jest to przekazanie dowództwa batalionu WOP lub komendantury w Szkole Podoficerskiej Łączności WOP w Braniewie. Lata 50-te. Uroczystość w koszarach Wojsk Ochrony Pogranicza przy ul. Moniuszki. Poczet sztandarowy prawdopodobnie z 5 Oddziału WOP lub późniejszej 7 Brygady Ochrony Pogranicza. Sztandar oddział ten otrzymał w 1946r. a jedne z gwoździ pamiątkowych na drzewcu miał napis „Powiat Braniewski”.Lata 50-te. Uroczystość w koszarach Wojsk Ochrony Pogranicza przy ul. Moniuszki. Przed trybuną maszeruje kompania honorowa WOP.odznaki WOP: 1. złota odznaka wzorowy żołnierz Wojsk Ochrony Pogranicza (1950), 2. Odznaka 10-lecia WOP (1955). Przemiany następują również na braniewskim odcinku WOP, bowiem rozkazem MON nr 043/Org. z dnia 3.06.1950 r. dotychczasowy 3 Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza zostaje przeformowany z dniem 1.01.1951 r. na 191 Batalion WOP (JW.1347). Dowódcą batalionu jest mjr Konstanty Pasztelaniec. Jednak batalion zostaje rozformowany w maju 1952 r. w związku z czym strażnice zostają podporządkowane 192 batalionowi WOP (JW.1350)z Bartoszyc, a w koszarach przy ul. Moniuszki powstaje Szkoła Podoficerska Łączności WOP, która szkoliła specjalistów łączności dla WOP w całym kraju. Jednostka utworzona rozkazem MBP nr 024/Org. z dnia 10.04.1952 r. miała stan etatowy 474 żołnierzy, a dowodzili nią kolejno: mjr Józef Grabowski (do 10.1953), mjr Stanisław Luczyński (10.1953-01.1955), kpt. Michał Małuszyński (01.1955-01.1956), ppłk Mieczysław Piotrowski (01.1956-1958) i płk Tadeusz Demczuk (1958-1959). Szkoła ta opuści Braniewo w lipcu 1958 r. i zostanie przeniesiona do Zgorzelca i ostatecznie rozwiązana w 1968 r. Struktura WOP w następnych latach ulegała zmianie wielokrotnie zarówno ze względu na zmianę podporządkowania formacji, jak i częste zmiany organizacyjne.

Lata 50-te. Po powrocie z poligonu defilują czołgi T-34 z 14 Pułku Czołgów Średnich. Żołnierze jadą ul. Bohaterów Stalingradu (obecnie Królewiecką). 51 KOŚCIERSKI PUŁK CZOŁGÓW. W wrześniu 1952 r. zostaje sformowana jednostka, która pod różnymi nazwami przez długie lata związana będzie z braniewskim garnizonem. Jest to 14 Pułk Artylerii Pancernej (JW. 1763), który zostaje sformowany na bazie batalionu artylerii pancernej z 1 Pułku Czołgów w koszarach przy Alei W.P. w ramach przeformowania 16 Dywizji na nowe etaty. 14 Pułk Artylerii Pancernej sformowano na podstawie rozkazu MON 0044/Org. z dnia 17.05.1951 r. Według etatu Nr 5/85 z dnia 3.03.1951 r. składał się on z: dowództwa, 1 i 2 batalionu artylerii pancernej (w tym 2 skadrowany), batalionu czołgów ciężkich, batalionu fizylierów, kompanii technicznego zaopatrzenia i plutonu saperów. Dowódcami oddziału byli: mjr Roman Hrobak (10.1952-01.1954) i mjr Antoni Rodziewicz (01.1954-12.1958). Batalion liczył 757 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych. Na wyposażeniu oddział posiadał działa pancerne ISU-122 i ISU-152 oraz czołgi ciężkie IS-2. Gdy w 1955 r. 16  Dywizja Zmechanizowana ponownie zostaje przeformowana na 16 Dywizję Pancerną, dotychczasowy 14 Pułk Artylerii Pancernej na podstawie rozkazu Nr 0056/Org. MON z dnia 19.09.1955 r. zostaje przeformowany w 30 Batalion Czołgów i Artylerii Pancernej (JW.1763). Według etatu Nr 5/167 batalion liczył 485 żołnierzy i 10 pracowników cywilnych i składał się z: dowództwa, 1 i 2 kompanii czołgów średnich T-34/85, 1 i 2 kompanii dział pancernych (w tym 2 skadrowana), kompanii piechoty zmotoryzowanej, baterii przeciwlotniczej, plutonu łączności, plutonu saperów, plutonu transportowo-gospodarczego, drużyny rozpoznawczej, drużyny rozpoznania chemicznego i drużyny regulacji ruchu.

1954. Żołnierze 14 Pułk Artylerii Pancernej na samochodzie ciężarowym ZIS-150.1957. Braniewo. Koszary przy Al. W.P. Oficer dyżurny 14 Pułku Czołgów Średnich Tadeusz Kościug z synem RobertemPoligon 1959. Żołnierze 14 Pułku Czołgów Średnich na poligonie przy nowo otrzymanym czołgu T-54A155 1962. Poligon Drawsko Pomorskie. Na przeszkodzie wodnej pojazd BRDM-1 z 14 Pułku Czołgów Średnich. Trzeci z lewej ppor. Tadeusz Kościug. BRDM-1 to radziecki pojazd opancerzony produkowany w latach 1957-1966. Polska zamówiła 800 BRDM-1 w 1961, a dostarczone zostały w latach 1961-1964. W LWP używano ich w jednostkach rozpoznawczych związków pancernych oraz w oddziałach rozpoznania chemicznego. W późniejszym czasie zostały zastąpione przez BRDM-2.1962. Poligon Drawsko Pomorskie. Na tle działa pancernego ISU-122 z 14 Pułku Czołgów Średnich siedzą od lewej ppor. Leon Pieczkiewicz i ppor. Tadeusz Kościug. Ciężkie działa pancerne ISU-122 produkowano w latach 1944-45. W LWP w czasie wojny były 22 szt. Po otrzymaniu z ZSRR dalszych partii tego sprzętu, LWP dysponowało łącznie większa partią dział samobieżnych ISU-122 (dokładna liczba nie jest znana), natomiast w większości była to wersja ISU-122s. Wozy te pozostawały na uzbrojeniu Wojska Polskiego do I. poł. lat 60. XX w. Wozy te zostały następnie wycofywane z uzbrojenia, ale część po wymontowaniu maski z działem i zaślepieniu tego miejsca płytą pancerną, służyły do końca lat 70., jako ciągniki ewakuacyjne.1962. Poligon Drawsko Pomorskie. Na pancerzu działa pancernego ISU-122 z 14 Pułku Czołgów Średnich siedzą od lewej: ppor. Leon Pieczkiewicz, NN, ppor. Tadeusz Kościug.

 

Lata 50-te. Po powrocie z poligonu defilują czołgi T-34 z 14 Pułku Czołgów Średnich. Żołnierze jadą ul. Bohaterów Stalingradu (obecnie Królewiecką).15.03.1959r nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich na placu przy ul. Kościuszki (dziś stoją tam pawilony i bloki mieszkalne). W tle widoczny kościół św. Trójcy. Poczet sztandarowy i kompania honorowa 14 Puku Czołgów Średnich. W kwietniu 1957 r. w ramach reorganizacji 16 Dywizji Pancernej z dotychczasowego 30 Batalionu Czołgów i Artylerii Pancernej w koszarach przy Alei W.P. na podstawie rozkazu MON nr 0025/Org. z dnia 2.04.1957 r. sformowany zostaje 14 Pułk Czołgów Średnich (JW. 1763). W skład pułku weszli też żołnierze z rozformowanego 5 Szkolnego Batalionu Czołgów z Elbląga, którego kompanie szkolne dotarły do Braniewa marszem pieszym. Pułk składał się z 5 kompanii czołgów, z których dwie kompanie do roku 1963 szkoliły specjalistów czołgowych dla całej dywizji, a ponadto w skład pułku wchodziły: kompania piechoty zmotoryzowanej, pluton artylerii przeciwlotniczej i pluton łączności. Oddział liczy 727 żołnierzy i 5 pracowników cywilnych, a wyposażony jest w 52 czołgi średnie T-34/85. W 1959 r. na wyposażenie kompanii czołgów 14 Pułku Czołgów trafiają nowe czołgi typu T-54A, natomiast pluton plot. otrzymuje samobieżne działa ZSU-57-2. 

15.03.1959r. nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich ufundowanego przez społeczeństwo Braniewa. Sztandar odebrał dowódca pułku mjr Stefan Goldfarb, który wcześniej dowodził 63 Pułkiem Zmechanizowanym. 15.03.1959r nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich – trybuna honorowa15.03.1959r nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich – w środku salutuje mjr Stefan Goldfarb dowódca pułku15.03.1959r. nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich. Załogi czołgów T-34 i mieszkańcy Braniewa 15.03.1959r nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich na placu przy ul. Kościuszki (dziś stoją tam pawilony i bloki mieszkalne). W tle widoczny kościół św. Antoniego. Poczet sztandarowy 14 Puku Czołgów Średnich. W 1959 r. wielkim wydarzeniem w mieście było nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich ufundowanego przez społeczeństwo Braniewa, co nastąpiło w dniu 15.03.1959 r. Sztandar odebrał ówczesny dowódca pułku ppłk Stefan Goldfarb (12.1958-11.1960). Kolejnymi dowódcami pułku są: mjr Józef Musiał (11.1960-02.1962), mjr Stanisław Majewski (02.1962-09.1963), ppłk dypl. Mieczysław Korzeniowski (09.1963-05.1968) i ppłk dypl. Władysław Szczotka (05.1968-10.1972).

1964. Braniewo. Koszary przy Al. W.P. Oficerowie 14 Pułku Czołgów Średnich, od lewej: ppor. Tadeusz Kościug, ppor. Maćkowski i w drugim rzędzie ppor. Sadkowski.1965. Poligon Orzysz. Oficerowie 14 Pułku Czołgów Średnich - od lewej: ppor. Maćkowski i ppor. Tadeusz Kościug.1965. Poligon Drawsko Pomorskie. Żołnierze 14 Pułku Czołgów Średnich na tle samochodu terenowego Doodge WC56. W hełmofonie ppor. Tadeusz Kościug.1966. Braniewo. Koszary przy Al. W.P. Przysięga czołgistów 14 Pułku Czołgów Średnich. Pierwszy z lewej ppor. Tadeusz Kościug.1966. Poligon Drawsko Pomorskie. Zbiórka kadry 14 Pułku Czołgów Średnich. W środku por. Tadeusz Kościug.20.12.1964r. 3 kompania czołgów z 14 Pułku Czołgów Średnich na terenie koszar przy Al. Wojska Polskiego.

Załoga czołgu T-54 z 14 Pułku Czołgów Średnich, która w dniu 2.08.1962r. jako pierwsza pokonała Wisłę po dnie.1965. Nocne strzelanie czołgów T-54A z 3 kompanii 14 Pułku Czołgów Średnich na poligonie1965. Załoga T-54A z 14 Pułku Czołgów Średnich. Drugi z prawej dowódca 3 kompanii czołgów ppor. Piotr Jaroszek.lata 60-te. czołg T-54 należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763). Na czołgu stoi chor. rez. Kazimierz Paszkiet wieloletni żołnierz tej jednostki, a obecnie prezes braniewskiego Koła nr 14 Związku Żołnierzy Wojska Polskiegolata 60-te. czołg T-54 należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763). Pierwszy z lewej chor. rez. Kazimierz Paszkiet1964 r. poligon. Wóz łączności BTR-152 prawdopodobnie z radiostacją R-118 należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763). W latach pięćdziesiątych radiostacje R-118 były również montowane na kołowych transporterach opancerzonych BTR-152 i w tej wersji nosiły oznaczenie BTR-152S. Pierwszy z lewej chor.rez. Kazimierz Paszkiet

 

1965. Na terenie strzelnicy 14 Pułku Czołgów Średnich. Pierwszy z lewej stoi ppor. Piotr Jaroszek.1965 r. czołg T-54 należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763) przygotowany do forsowania Nogatu po dnie rzeki. Na czołgu stoi z lewej chor. rez. Kazimierz PaszkietUroczyste otwarcie Szkoły Podstawowej nr 3 w Braniewie przy ul PCK. Przemawia wieloletni Dyrektor i żołnierz 1 Dywizji Pancernej generała Maczka pan Stefan Wiśniewski. Wśród gości stoi (najprawdopodobniej) dowódca 14 Pułku Czołgów Średnich ppłk dypl. Mieczysław Korzeniowski.

W 1962 r. pułk uczestniczy w szkoleniu podwodnym załóg czołgowych i to właśnie załoga 14 Pułku jako pierwsza w Polsce pokonuje Wisłę po dnie rzeki. W trakcie reorganizacji 16 Dywizji rozkazem MON nr 25/MON z dnia 30.09.1967 r. dotychczasowy 14 Pułk Czołgów Średnich zostaje przeformowany na 51 Kościerski Pułk Czołgów Średnich, w tym samym roku na wyposażenie oddziałów trafia 69 nowych czołgów typu T-55A. Skład 51 Pułku Czołgów wg etatu pokojowo-wojennego wyglądał następująco: dowództwo i sztab, 5 kompanii czołgów (po 13 T-55), 1 kompania piechoty (7 BTR-152), kompanie: łączności i medyczną, plutony: przeciwlotniczy (3 samobieżne ZSU-57-2), rozpoznawczy (4 BRDM), saperów i rozpoznania skażeń. Oddział liczy etatowo 756 żołnierzy.

ZSU-57-2 - samobieżne 2-lufowe działko przeciwlotnicze kalibru 57 mm. System składał się z kadłuba opartego na czołgu T-55 z cieńszym pancerzem i dużej wieży z dwoma zabudowanymi działkami S-68 kalibru 57 mm. Do służby wprowadzono je od 1955 r. i dołączano do dywizji zmechanizowanych i pancernych. Każde z dwóch działek miało szybkostrzelność praktyczną 70 strzałów na minutę. Weszło także na uzbrojenie LWP w liczbie 129 szt. Zdjęcia poglądowe.1972. Braniewo. Koszary przy Al. W.P. Zbiórka 51 Pułku Czołgów Średnich z okazji Święta Wojska Polskiego w dniu 12.10. kpt. Tadeusz Kościug ze swoją kompanią. W latach 70/80-tych pułkiem dowodzą kolejno: ppłk dypl. Ryszard Kaczorowski (10.1972-02.1974), ppłk Jerzy Romaniuk (02.1974-07.1976), mjr dypl. Ryszard Błażejczyk (07.1976-03.1978), kpt. dypl. Edward Posadzy (03.1978-04.1979), mjr dypl. Józef Chochulski (04.1979-04.1981), mjr dypl. Józef Winko (04.1981-12.1983), ppłk dypl. Krzysztof Skarbowski (12.1983-10.1987), ppłk. dypl. Roman Grabarczyk (10.1987-10.1989) i mjr dypl. Wojciech Roszak (10.1989-06.1994).

 20.12.1964r. 3 kompania czołgów z 14 Pułku Czołgów Średnich na terenie koszar przy Al. Wojska Polskiego.lata 60-te poligon Konotop. czołg T-54 należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763). Przed czołgiem stoi chor. rez. Kazimierz Paszkietlata 60-te, jeden z poligonów. Pojazd to ZiŁ z radiostacją R-118 (chociaż standartowo montowano ją na Starach 660) należący do JW1763. Radiostacja R-118 - krótkofalowa, nadawczo-odbiorcza radiostacja średniej mocy, eksploatowana w Wojsku Polskim do 1990 r. Zakres częstotliwości pracy nadajnika: 1,0 - 7,5MHz, odbiornika AMUR-2 1,0 - 8,0MHz, odbiornika R-311 1,0 - 15,0MHz. Radiostacja przeznaczona była do utrzymywania łączności fonicznej lub telegraficznej (ręcznej i dalekopisowej) do 200 km. W latach 70-80-tych były już wypierane przez radiostacje R-140. Zdjęcie chor. rez. Kazimierz Paszkietwóz PSŁ-2 (polowa stacja ładowania akumulatorów) należący do 14 pułku czołgów średnich (JW1763). Zdjęcie chor.rez. Kazimierz Paszkiet1968, poligon Drawsko. Warsztat łączności Ł-1 na samochodzie GAZ-69 należący do 51 pułku czołgów średnich (JW1763). Na zdjęciu chor.rez. Kazimierz Paszkietlata 60-70-te. Żołnierz 51 pułku czołgów średnich z radiostacja polową R-105. Radiostacja R-105 - ultrakrótkofalowa, nadawczo-odbiorcza, simpleksowa, małej mocy konstrukcji ZSRR. Była jedną z radiostacji rodziny zwanej

Emaliowana odznaka pamiątkowa 64 Pomorskiego Pułku Zmechanizowanego im. Strzelców Murmańskich. Wykonał Andrzej Panasiuk - Warszawa1992-94. Żołnierze w sali tradycji 64 Pomorskiego Pułku Zmechanizowanego im. Strzelców Murmańskich, który powstał na bazie 51 Pułku Zmechanizowanego. Pułk został rozformowany w 1994 r.Wyjazd na strzelnicę kompanii czołgów 51 Pułku Czołgów Średnich podczas poligonu w Okonku w 1984r. W latach 70/80-tych ostateczny skład 51 Pułku Czołgów wyglądał następująco: dowództwo i sztab, 5 kompanii czołgów (po 16 T-55), 1 kompania piechoty (10 SKOT-ów), bateria przeciwlotnicza (4 samobieżne ZSU-23-4 Szyłka), kompania rozpoznawcza (7 BRDM-2), kompania saperów ((4 BLG, BRDM-2, 5 SKOT), kompanie: łączności,  medyczna, remontowa i zaopatrzenia, pluton ochrony i regulacji ruchu oraz pluton chemiczny. W latach 1985-86 pułk jako pierwszy w wojsku otrzymuje zmodernizowane czołgi T-55A Merida. W ramach restrukturyzacji 16 Dywizji z pancernej na zmechanizowaną rozkazem MON nr 028/Org. z dnia 16.03.1989 r. dotychczasowy 51 Pułk Czołgów Średnich zostaje przeformowany na 51 Pułk Zmechanizowany. Jednostka została w 1992 r. ponownie przeformowana na 64 Pomorski Pułk Zmechanizowany im. Strzelców Murmańskich, a nawet zaszczycona wizytą Prezydenta RP Lecha Wałęsy podczas ćwiczeń Klon-93 w Orzyszu, jednak ostatecznie zostaje rozformowana na podstawie zarządzenia Szefa SG WP nr 0102/Org. z dnia 18.12.1993 r. Ostatnia zbiórka i pożegnanie sztandaru odbywa się w dniu 30.06.1994 r.

Przez lata głównym uzbrojeniem 46 Dywizjonu Artylerii Haubic, a później 16 Pułku Artylerii były haubice 122 mm wz.1938 skonstruowane w ZSRR. Zdjęcie z 1971r. z poligonu w Toruniu. 16 PUŁK ARTYLERII. W dniach 5-12.11.1958 r. przybywa do miasta następna duża jednostka wojskowa, tj. 46 Dywizjon Artylerii Haubic (JW.3510) skierowany rozkazem Dowódcy POW nr 001/Org. z dnia 15.10.1958 r. z Rogowa i włączony do 16 Dywizji Pancernej. Jest to kolejna jednostka, która pod różnymi nazwami przez długie lata stacjonować będzie w Braniewie i jako 16 Pomorski Pułk Artylerii rozformowana zostanie dopiero w 2011 r. Jednostka jako 46 Dywizjon Artylerii został sformowany w Dziwnowie w ramach 2 Brygady Przeciwdesantowej w 1951 r. Następnie jako 46 Dywizjon Artylerii Armat przydzielony zostaje w 1956 r. do 3 Brygady Obrony Wybrzeża. Na krótko w 1957 r. dywizjon trafia do Rogowa, skąd skierowany jest do Braniewa do koszar przy ul. Sikorskiego. Głównym uzbrojeniem jest 12 haubic 122 mm M-30 wz. 1938. W składzie dywizjonu jest: dowództwo, 3 baterie haubic (po 4 w każdej), pluton topograficzno-rozpoznawczy, pluton łączności, drużyna naprawy samochodów, warsztat, magazyn uzbrojenia, kwatermistrzostwo i izba chorych. Dywizjon, którym dowodził kpt. Czesław Czapla (1958-1959), liczy etatowo 241 żołnierzy  i 3 pracowników cywilnych. Oprócz haubic w jednostce jest 17 samochodów i 12 ciągników. Wraz z 46 Dywizjonem do Braniewa przybywa 56 Szkolna Bateria Artylerii, jednak z dniem 28.08.1962 r. zostaje rozformowana.

W dniu 29.01.1959r. 46 Dywizjon Artylerii Haubic wizytowali ówczesny Minister Obrony Narodowej gen. broni Marian Spychalski (przedwojenny komunista, w czasie II w.ś. Szef Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, w LWP 1944-1968, marszałek Polski), Szef Sztabu Generalnego W.P. gen. broni Jerzy Bordziłowski (oficer sowiecki w LWP. W Armii Radzieckiej w latach 1919-1944 i 1968-1983, w LWP 1944-1968) oraz Dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego gen. dyw. Zygmunt Huszcza (Polak, w LWP 1943-1988. W II w.ś. przeszedł szlak bojowy od Lenino do Berlina. Jeden brat walczył pod Monte Cassino, drugi zginął w Katyniu!). Generałowie spotkali się również z władzami i mieszkańcami Braniewa. Na zdjęciu w wymienionej kolejności wychodzą z siedziby Powiatowej Rady Narodowej przy ul. Kościuszki (obecny Urząd Miasta) W dniu 29.01.1959 r. jednostkę wizytowali ówczesny Minister O.N. gen. broni Marian Spychalski, Szef Sz.G. W.P. gen. broni Jerzy Bordziłowski oraz Dowódca POW gen. dyw. Zygmunt Huszcza. Natomiast w dniu 19.03.1961 r. na uroczystej zbiórce garnizonu 46 Dywizjonowi nadano sztandar ufundowany przez społeczeństwo Braniewa. Sztandar z rąk dowódcy 16 Dywizji Pancernej gen. Eugeniusza Molczyka odebrał ówczesny dowódca 46 Dywizjonu ppłk dypl. Zenon Stein (1959-1965).

 

Wyjazd 16 pułku artylerii na poligon. Haubice 122 mm ciągnione przez Stary 266. Z dniem 1.11.1971 r. 46 Dywizjon Zarządzeniem Szefa Sztabu Gen. W.P. nr 071/Org. z dnia 10.07.1970 r. zostaje przeformowany na 16 Pułk Artylerii (JW.3510) o następującej strukturze: dowództwo i sztab, bateria dowodzenia, 2 dywizjony haubic (po 2 baterie każda), dywizjon haubic (skadrowany), służby kwatermistrzowskie, techniczne i pluton medyczny. Jednostką dowodzili kolejno: ppłk dypl. Antoni Jankowski (1965-1974), ppłk dypl. Tadeusz Konabrodzki (1974-1976), ppłk dypl. Zbigniew Hanszke (1977-1981), ppłk dypl. Janusz Włoszczuk (1981-1985) i ppłk dypl. Stanisław Wasilewski (1985-1991). 

 

Działon haubicy M-30 kalibru 122 mm podczas strzelania na wprost. 16 Pułk Artylerii na poligonie w Drawsku Pomorskim w 1983r.Żołnierze 16 Pułku Artylerii na stanowisku obserwacyjnym podczas poligonu w Drawsku Pomorskim (lata 80-te).16 Pułk Artylerii na poligonie. Obsługa podczas czyszczenia lufy samobieżnej haubicy 2S-1 Goździk2001, poligon Orzysz. Strzela wyrzutnia rakietowa BM-21 Grad na samochodzie Ural, należąca do dywizjonu artylerii rakietowej 16 Pomorskiego Pułku Artylerii (JW3510). Zdjęcie Daniel Jan Cybulski. Artyleryjskie wyrzutnie rakietowe BM-21 ”Grad” znalazły się w uzbrojeniu dywizjonów artylerii rakietowej pułków i brygad artylerii Wojska Polskiego w latach 1960. Na początku lat 90-tych znajdowało się w Polsce 228 wyrzutni BM-21 i 30 wyrzutni RM vz. 70/85. Natomiast w 2007 r. było 227 systemów ”Grad”. Do 16 pułku Artylerii w Braniewie BM-21 trafiły z rozformowanego 48 Dywizjonu Artylerii Rakietowej z Malborka.2001, poligon Orzysz. Ćwiczenia przeciwchemiczne 16 Pomorskiego Pułku Artylerii (JW3510). Zdjęcie Daniel Jan Cybulskilata 90-te, poligon Orzysz. Strzela samobieżna haubica 122 mm typu 2S1 Goździk ze składu 16 Pomorskiego Pułku Artylerii (JW3510).

 

 

Odznaka pamiątkowa 16 Pomorskiego Pułku Artylerii. Wzorowana na pamiątkowej odznace 16 pułku artylerii lekkiej z 1929 r. Wykonana została w pracowni grawerskiej Zygmunta Olszewskiego w Warszawie. Pierwsze odznaki wręczono 26.09.1992 r.2007-08. żołnierze dywizjonu artylerii rakietowej 16 Pomorskiego Pułku Artylerii (JW3510) przy wyrzutni BM-21 Grad  W 1984 r. 16 Pułk zostaje przeniesiony do koszar przy ul. Moniuszki (opuszczonych przez 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego). Pułk uczestniczył w wielu szkoleniach, poligonach i ćwiczeniach, z których największe międzysojusznicze ćwiczenia Przyjaźń 85 odbyły się w dniach 1-8.09.1985 r. W 1986 r. na uzbrojenie pułku wchodzi 36 samobieżnych haubic 2S-1 Goździk (122 mm), w związku z tym z dniem 13.12.1986 r. pułk otrzymuje nową strukturę: dowództwo i sztab, bateria dowodzenia, 2 dywizjony artylerii samobieżnej (po 18 haubic), kompania zaopatrzenia, kompania remontowa i pluton medyczny. Podczas reorganizacji 16 Kaszubskiej Dywizji Pancernej z dniem 31.12.1989 r. pułk zostaje skadrowany i jednocześnie powiększony o dywizjon wyrzutni rakiet BM-21 Grad na samochodach Ural z rozformowanego 46 Dywizjonu Artylerii Rakietowej, a w 1992 r. otrzymuje miano Pomorski. W tym samym roku opuszcza koszary przy ul. Moniuszki i przenosi się do koszar przy ul. Sikorskiego, skąd w 1994 r. trafi do koszar przy Alei W.P., a tzw. białe koszary wojsko przekazuje władzom Braniewa i odtąd mieszczą się tam różne szkoły. W  2010 r. 16 Pomorski Pułk Artylerii został rozformowany.

 

oznaka korpusu osobowego służby zdrowia Garnizon to nie tylko jednostki ściśle bojowe, ale również szereg jednostek administracyjnych, dbających o jego właściwe funkcjonowanie, a tych w omawianym okresie było co najmniej kilkanaście. Z dniem 20.12.1955 r. utworzona zostaje kolejna jednostka, która przez wiele lat wkomponowana będzie w życie garnizonu, a mianowicie  57 Batalion Medyczno-Sanitarny (JW.1336), który początkowo liczy 24 żołnierzy i 24 pracowników cywilnych, gdyż jest to jednostka skadrowana i rozwijana na czas W. Dopiero w 1962 r. w trybie pilnym przeformowany zostaje na 57 Batalion Medyczny (JW.2880) i przez długie lata pod różnymi nazwami będzie zapewniał opiekę medyczną żołnierzom i ich rodzinom. W 1966 r. personel batalionu uczestniczy w ogólnopolskiej akcji zwalczania czerwonki. Braniewskim batalionem medycznym dowodzili kolejno: kpt. lek. Henryk Czarnecki (1962-1964), kpt. lek. Kazimierz Skierski (1964-1970), kpt. lek. Jan Guszkiewicz (1970-1976), kpt. lek. Andrzej Wieliczko (1976-1977), mjr lek. Zenon Jeznach (1977-1979), kpt. lek. Sławomir Magier (1979-1984) i mjr lek. Maciej Mysiakowski (1984-1990). 57 Batalion już po przemianach ustrojowych w 1996 r. zostanie przeformowany na 16 Batalion Medyczny (JW.3450), przeniesiony do Elbląga i ostatecznie rozformowany w 2007 r. Również w 1955 r. powstaje Przedszkole Wojskowe nr 36 na ul. Dembińskiego spełniające rolę opiekuńczą nad dziećmi licznej kadry wojskowej garnizonu. W 1961 r. w Braniewie zarządzeniem Szefa SG nr 0104/Org. z dnia 20.02.1960 r. sformowany zostaje 40 Szkolny Batalion  Inżynieryjno-Budowlany (JW.3979), który w 1966 r. zostaje przeformowany na Ośrodek Szkolenia Służby Inżynieryjno-Budowlanej, a w 1968 r. zostaje przeniesiony do Czerwieńska. W 1959 r. powstaje Garnizonowa Administracja Mieszkań, która zostanie rozformowana w 2005 r. W 1964 r. utworzony zostaje Garnizonowy Węzeł Łączności wyposażony w telefoniczną centralę automatyczną Strowger 32 AB przeznaczoną dla 200 abonentów i zabezpieczającą łączność dla potrzeb operacyjnych garnizonu. Do łączności telegraficznej wykorzystywano dalekopis typu T-51. Rozwój możliwości technicznych umożliwił z biegiem czasu włączenie do wojskowego systemu łączności telefonicznej dużej liczby abonentów w mieszkaniach służbowych kadry garnizonu. Jednostka została rozformowana w 2006 r.

Sprzęt wykorzystywany przez 224, a później 11 kompanię radiotechniczną z Chruściela. Zdjęcia poglądowe: 1. stacje radiolokacyjne na posterunku miejscowym 21. Batalionu Radiotechnicznego., 2. Zestaw stacji: odległościomierz NUR-31 i wysokościomierz PRW-13Sprzęt wykorzystywany przez 224, a później 11 kompanię radiotechniczną z Chruściela. Zdjęcia poglądowe: 1. RLS BOGOTA wysokościomierz produkcji polskiej z 1963r., 2. wysokościomierz PRW-17 Magdalenaodznaka 8 Batalionu Radiotechnicznego w skład którego obecnie wchodzi 211 Posterunek Radiolokacyjny Dalekiego Zasięgu w Chruścielu Sprzęt wykorzystywany przez 224, a później 11 kompanię radiotechniczną z Chruściela. Zdjęcia poglądowe: 1. RLS Jawor JULIA pierwszy polski odległościomierz z 1961r., 2. Stacja PRW-11 ZOFIA II i P-35 ANNA produkcji ZSRR. W 1957 r. w Chruścielu powstaje 224 Kompania Radiotechniczna podległa od 1961 r. 2 Samodzielnemu Batalionowi Radiotechnicznemu w Grudziądzu (2 Korpus Obrony Przeciwlotniczej Bydgoszcz). W 1967 r. następuje zmiana nazwy na 11 Samodzielną Kompanię Radiotechniczną (JW.2271), która w 1974 r. zarządzeniem Szefa SG nr 050/Org. z dnia 29.06.1974 r weszła w skład 2 Brygady Radiotechnicznej z Bydgoszczy. Kompanią dowodzili kolejno: kpt. Stanisław Dechnik (1974-1978), kpt. Bazyli Adamiec (1978-1982), kpt. Kazimierz Walkowiak (1982-1984), kpt. Krzysztof Gryszko (1984-1987) i mjr Piotr Kiliński (1987-1993). W 1978 r. oddano do użytku kompanijne stanowisko dowodzenia, na którym odbyło się pokazowe szkolenie taktyczno-bojowe grupy szkoleniowej Wojsk Radiotechnicznych. W dniu 31.12.1980 r. kompania liczyła 133 żołnierzy. W 1993 r. oddział zmienił nazwę na 211 Kompanię Radiotechniczną w Chruścielu i podporządkowany został 21 Batalionowi Radiotechnicznemu we Władysławowie, a po jego rozformowaniu 2000 r. przekazany  8 Batalionowi Radiotechnicznemu w Lipowcu i obecnie jest to 211 Posterunek Radiolokacyjny Dalekiego Zasięgu wyposażony we włoski radar RAT-31DL. W przeszłości na wyposażeniu oddziału były m.in. odległościomierze P-12, P-14, P-35, P-40, Jawor-M, RO-52, RO-51ML Justyna ML, P-18 Laura, wysokościomierze PRW-9 i PRW-11, Bogota, RW-31 Bożena, PRW-13, PRW-16, PRW-17 Magdalena, stacje radiolokacyjne K-66, a następnie zestawy NUR-31 i NUR-41.

oznaka wojsk radiotechnicznych Sprzęt wykorzystywany przez 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego. Zdjęcia poglądowe: 1. Namiernik R-359 produkcji ZSRR na samochodzie ZiŁ-157 (samochodowy krótkofalowy automatyczny radiopelengator), 2. AKCz-2 radiostacja R-118 na samochodzie Star-660 (krótkofalowa, nadawczo-odbiorcza radiostacja średniej mocy, w Wojsku Polskim do 1990r.) W dniu 1.10.1967 r. w opuszczonych przez WOP koszarach przy ul. Moniuszki zarządzeniem Szefa SG nr 084/Org. z dnia 21.06.1967 r. sformowany zostaje 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego (JW.3213) podporządkowany Dowódcy POW. W skład batalionu wchodziły: dowództwo i sztab, kompania łączności, kompania rozpoznania radiowego, kompania rozpoznania radioelektronicznego, kompania rozpoznania radioliniowego, a także plutony: zaopatrzenia, remontowy i medyczny. Batalionem dowodzą kolejno: ppłk Stanisław Strzałkowski, ppłk Zdzisław Krawczyński, mjr Stanisław Maliszewski, mjr Juliusz Wilczewski (1978-1982) i mjr Stanisław Zwolak. Według etatu nr 35/018 przyznanego zarządzeniem Szefa Sz.Gen WP z dnia 19.02.1971 r. batalion liczył 363 żołnierzy i 5 pracowników cywilnych. Na wyposażeniu oddziału były, m.in. namierniki R-359, R-363, R-343 radiostacje R-118, R-405Z oraz aparatownie ARO K-12, ARO KU-4. W 1984 r. 12 Batalion odchodzi do Koszalina, a tzw. „białe koszary” przy ul. Moniuszki zostają zajęte przez 16 Pułk Artylerii.

Marynarze służby zasadniczej z placówki JW.3868 - wówczas był to 6 Ośrodek Radioelektroniczny Marynarki Wojennej. Zdjęcie z 1968r. Marynarze służby zasadniczej z placówki JW.3868 - wówczas był to 6 Pułk Rozpoznania Radioelektronicznego Marynarki Wojennej. Zdjęcie z 70-tych. W środku stoi dowódca placówki bosman Jerzy Hubisz. Zdjęcie A.M. Reszka Na początku lat 60-tych powstała Placówka Marynarki Wojennej w Braniewie, która należała do sformowanego w 1961 r. na podstawie zarządzenia szefa SG nr 027/Org. z dnia 9.02.1961 r. 6 Ośrodka Przeciwdziałania Elektronicznego (JW.3868). Jednostka stacjonowała w Gdańsku i miała komponenty rozlokowane wzdłuż morskiej granicy państwa. W 1968 r. jednostka zmieniła nazwę na 6 Ośrodek Radioelektroniczny, a w 1978 r. na 6 Pułk Rozpoznania Radioelektronicznego. Jednym z elementów jednostki była placówka MW w Braniewie mieszcząca się w niewielkim budynku przy ul. Sikorskiego obok kasyna. Dowódcą placówki MW w Braniewie był bosman Jerzy Hubisz. Oddział zajmował się rozpoznaniem i śledzeniem okrętów przeciwnika na morzu, prowadzeniem nasłuchów i zagłuszania radiowego. Obecnie jest to 6 Oliwski Ośrodek Radioelektroniczny MW im. adm. Arendta Dickmana stacjonujący w Gdyni-Oksywiu.

Braniewo 1966. obchody 1000-lecia państwa polskiego. Państwowe obchody tysiąclecia polskiej suwerenności państwowej i kultury polskiej ogłoszono na lata 1960–1966 uchwałą Sejmu w 1958. Obchodom jubileuszu towarzyszył program oświatowy „Tysiąc szkół na 1000-lecie”, podczas którego w latach 1959–1972 wzniesiono blisko 1,5 tys. nowoczesnych szkół-pomników Tysiąclecia Państwa Polskiego (zapewne i naszą Szkołę Podstawowa nr 3).Braniewo 1966. obchody 1000-lecia państwa polskiego. W związku z jubileuszem wzmożono badania archeologiczne, podjęto także inne akcje, jak: zadrzewiania kraju, budowy dróg, budowy wałów przeciwpowodziowych. Okrągłą rocznicę postanowiono wykorzystać propagandowo. Kościół planował obchody milenium chrztu Polski, a władze państwowe jubileusz Tysiąclecia Państwa Polskiego. Obie strony uznały to za dobre pole do walki o dusze Polaków.Lata 70-te jedna z uroczystości patriotycznych z udziałem wojska na ul. Kościuszki Lata 70-te jedna z uroczystości patriotycznych z udziałem wojska na ul. Kościuszki Lata 80-te. Najprawdopodobniej obchody Święta Pracy 1 Maja na ul. Gdańskiej W 1966 r. w całej Polsce trwają huczne obchody 1000-lecia Państwa Polskiego (tak naprawdę, czego zdawały się nie zauważać ówczesne władze była to rocznica Chrztu Polski). Wojsko uczestniczy w defiladach i różnych apelach, które odbywają się również w Braniewie, ale także we Fromborku i Pieniężnie. Powszechnym zwyczajem był udział wojska w różnych uroczystościach patriotycznych, politycznych, czy wojskowych. Częstym miejscem uroczystości patriotyczno-politycznych jest też Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie, czy rozebrany niedawno pomnik generała Czerniakowskiego w Pieniężnie.

PRZECIW WYSTĄPIENIOM SPOŁECZNYM 1968-1970. W istniejącej rzeczywistości wojsko było gwarantem utrzymania władzy przez PZPR, dlatego zostało użyte przez władze przeciw wystąpieniom społecznym. Pierwszy raz użyty zostaje 55 Pułk Zmechanizowany w 1968 r. gdy w trakcie wystąpień warszawskich studentów, czyli tzw. wydarzeń marcowych, pod pozorem ćwiczeń zostaje skierowany do Pułtuska, gdzie przez kilka dni pozostawał w gotowości do wkroczenia do Warszawy, a następnie powrócił do Braniewa.

16.12.1970r., czołgi i transportery opancerzone z 55 Pułku Zmechanizowanego przed Bramą nr 3 Stoczni Gdańskiej. Zdjęcie Leszek LatosStoczniowcy opuszczający Stocznię Gdańską im. Lenina przez bramę nr 2. Bramę tą obstawiały czołgi i transportery opancerzone z 55 Pułku Zmechanizowanego. Czołg z niezidentyfikowanej jednostki na ulicach Gdańska w grudniu 1970r.wojskowa blokada bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina w dniu 16.12.1970r. godz. 7 rano. Autor Dariusz Molik. Pojazdy opancerzone należą do 55 Pułku Zmechanizowanego, natomiast żołnierze stojący przed nimi do 13 Pułku Wojsk Obrony Wewnętrznej i to oni otworzyli ogień do protestujących robotników Podczas protestów robotniczych w Gdańsku w końcu 1970 r. spowodowanych podwyżkami cen żywności, czyli tzw. wydarzeń grudniowych, na polecenie najwyższych władz państwowych i partyjnych, ponownie użyto wojska wobec cywilów. 16 Dywizja Pancerna rano w dniu 15.12.1970 r. została postawiona przez Dowódcę POW w stan podwyższonej gotowości bojowej, a o godz. 10 wydzielone pododdziały w trybie alarmowym otrzymały rozkaz przegrupowania w rejon Pruszcza Gd. Po południu z Braniewa wyruszyły czołgi i transportery opancerzone należące do 51 Pułku Czołgów Średnich oraz 55 Pułku Zmechanizowanego i poprzez Elbląg i Nowy Dwór Gd. ok. godz. 16 dotarły do Gdańska. W akcji uczestniczyli też żołnierze 57 Batalionu Medycznego. W dniu 16.12.1970 r. oddziały 16 Dywizji otrzymały zadania zablokowania ulic biegnących ze Stoczni Gdańskiej do miasta oraz patrolowania rejonów zmotoryzowanymi grupami. W tej niechlubnej akcji, w której wojsko otworzyło ogień do protestujących robotników braniewskie jednostki otrzymały następujące zadania. 51 Pułk obsadził drukarnię (13 czołgów i 8 transporterów), gmach związków zawodowych (16 czołgów i 4 transportery) i więzienie (16 czołgów i 5 transporterów). Natomiast 55 Pułk został skierowany pod Stocznię Gdańską, gdzie obstawił bramę nr 1 (5 czołgów i 5 transporterów), bramę nr 2 (4 czołgi i 15 transporterów), bramę nr 3 (4 czołgi i 8 transporterów) oraz radiostację (4 transportery). Do każdej z bram stoczni przydzielono również po 100 żołnierzy z 13 pułku Wojsk Obrony Wewnętrznej (WOW). Tymczasem strajki robotnicze od godzin porannych 16.12.1970 r. objęły załogi Stoczni im. Lenina, Remontowej i Północnej. Robotnicy poprzez głośniki wzywali otaczających żołnierzy do solidaryzowania się z protestującymi oraz odmowy wykonywania rozkazów dowódców. Niemniej w kierunku wojska poleciały też kamienie i butelki. Z kolei dowodzący oficerowie poprzez megafony bezskutecznie wzywali robotników do zachowania spokoju i nieopuszczania zakładów. Około godz. 8.00 kilkuset młodych robotników uzbrojonych w łomy lub pręty, ruszyło w kierunku bramy nr 2, gdzie dowodzący oficer bezskutecznie wezwał ich do zatrzymania ostrzegając o możliwości użycia broni. Ogień do robotników otworzyli żołnierze kompanii szkolnej 13 pułku WOW, pierwsze strzały oddano w górę, a następnie w jezdnię i to rykoszety pocisków spowodowały ofiary. Według oficjalnych danych miało zginąć 2, a rannych zostało 11 robotników. Protesty i zamieszki trwały do wieczora 16.12.1970 r. po czym strajkujący opuścili teren zakładów i zostali rozwiezieni do domów. W dniu 17.12.1970 r. zgodnie z rozkazem Dowódcy POW w Gdańsku do 21.12.1970 r. dla ochrony ważniejszych punktów miał pozostać 55 Pułk Zmechanizowany, a pozostałe jednostki 16 Dywizji, w tym 51 Pułk Czołgów, miały wycofać się z miasta do punktów zbornych, dla braniewskiego pułku był to Pruszcz Gd. Jednostki wróciły do Braniewa transportem kolejowym przed 24.12.1970 r. Dodać należy, że w dniu 18.12.1970 r. pododdziały 55 Pułku Zmechanizowanego wkroczyły również do Elbląga, gdzie obsadziły Stację MPS (20 żołnierzy i 3 czołgi) oraz pocztę (pluton piechoty na transporterach SKOT). Właśnie w rejonie poczty żołnierze zostali zaatakowani kamieniami przez tłum demonstrantów, na co odpowiedzieli strzałami w górę z użyciem amunicji ćwiczebnej i bojowej.

MPG-69 podczas ćwiczeń. Fot. Tomasz SzczerbickiMPG-69 w Braniewo. Fot. płk Zbigniew WęglarzMontaż kół do podwozia MPG-69 w Braniewie. Fot. Zbigniew WęglarzMontaż osprzętu silnika, widoczna chłodnica i cewki zapłonowe, Braniewo. Fot. płk Zbigniew Węglarz. W latach 1969-974  w jednej z jednostek wojskowych w Braniewie rozpoczęto produkcję pojazdu szkolnego MPG-69. Pojazd ten skonstruował płk Zbigniew Węglarz z W.O.S.S. w Pile, ale ze względów organizacyjnych szkoła nie mogła ich produkować. Natomiast braniewska jednostka posiadała rozbudowane warsztaty, które po rozpoczęciu produkcji MPG-69 nazywane były „fabryką małych czołgów”. Nadzorował ją płk Magier, a technologię produkcji opracował mjr Jan Gozdecki, który jednocześnie był szefem montażu. Wyprodukowano łącznie ok. 200 sztuk MPG-69, które trafiły do jednostek pancernych w całej Polsce. W Braniewie trenażery wykorzystywane były w 4 Ośrodku Szkolenia Specjalistów Czołgowych (JW. 2185).

 

 Jednym z pojazdów wykorzystywanym w JW.2185 do szkolenia czołgistów był trenażer czołgowy MPG-69, czyli mały pojazd gąsienicowy skonstruowany w 1969r. Na zdjęciu MPG-69 z Kompanii Pojazdów Szkolnych JW.2185. MPG-69 na terenie jednej z jednostek wojskowych w czasie nauki jazdy.Czołg-pomnik T-34 na Pl. Grunwaldu w Braniewie. Postawiony w 1975r. jest jedyną pamiątką po JW. 2185, czyli 4 Okręgowym Ośrodku Szkolenia Specjalistów Czołgowych.1979-1982. Żołnierze JW.2185 tj. 4 Okręgowego Ośrodka Specjalistów Służby Czołgowej, podczas uroczystości w jednostce. Zdjęcie Krzysztof Zakrzewski 1972-1974. Kompania honorowa JW.2185 tj. 4 Okręgowego Ośrodka Specjalistów Służby Czołgowej, podczas uroczystości w jednostce. Na drugim planie transporter SKOT. Zdjęcie Mirosław Góralski

 

sierpień 1978 r. JW 2185 - 4 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowych w Braniewie. Koszary ul. Sikorskiego - Komenda Ośrodka po przekazaniu dowodzenia ośrodkiem. Od lewej: mjr Stanisłąw Macheta - I sekretarz POP, ppłk Tadeusz Kościug - kierownik Sekcji Szkolenia, ppłk Jerzy Ziółkowski z-ca k-ta ds. pol.-wych., płk Adam Granda - komendant przekazujący, ppłk Witold Nawrocki - komendant przyjmujący, ppłk Eugeniusz Piotrowski – z-ca - szef służb technicznych, mjr Mirosław Wiekiera - kierownik Sekcji Ogólnej, mjr Rajmund Zaremba – kwatermistrz.Medal pamiątkowy z okazji 30-lecia JW.2185 tj. 4 Ośrodka Szkolenia Specjalistów Czołgowych. Jednostka sformowana została w 1951r. w Stargardzie Szczecińskim jako 17 Okręgowy Ruchomy Warsztat Naprawy Czołgów. Wielokrotnie zmieniała nazwy i przeznaczeniem. Zanim trafiła do Braniewa w 1970r. była to Podoficerska Szkoła Specjalistów Remontowych Wojsk Pancernych. Ośrodek został rozformowany w 1987r. W 1970 r. do obiektów przy ul. Sikorskiego ze Stargardu Szczecińskiego przeniesiony zostaje 4 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowo-Samochodowych (JW.2185). To z tej jednostki pochodzi czołg-pomnik T-34 ustawiony na początku lat 70-tych przy Pl. Grunwaldu. Jeszcze w roku 1972 jednostka przeformowana zostaje na 4 Okręgowy Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowych. Do szkolenia żołnierzy oprócz czołgów, używane są m.in. pojazdy treningowe MPG-69. W 1973 r. pojawia się w garnizonie kolejna niewielka jednostka wojskowa, a mianowicie powołany zarządzeniem szefa SG nr 031/Org. z dnia 09.04.1973 r. 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Służby Czołgowo-Samochodowej (JW.5108), która w 1988 r. zostanie przeformowana na 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Technicznego (jednostka zostanie rozformowana w 1990 r.).

 

1980. Braniewo, 4 Okręgowy Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowych (JW 2185). Zdj. Konrad Wasilewski. Na zdjęciu bojowy wóz piechoty BWP-1 (ros. BMP-1) Był nowatorską konstrukcją i uważany jest za pierwszy skonstruowany od podstaw i produkowany seryjnie bojowy wóz piechoty na świecie. Pierwsze pojazdy tego typu dotarły do naszego kraju jeszcze za czasów wojny wietnamskiej (1973 rok). Łącznie nasze Wojska Lądowe otrzymały około 1300 sztuk BWP-1 w różnych wersjach. Pozostaje jedynym bwp w wojsku polskim, mimo że jest już dawno konstrukcją przestarzałą.lata 90-te, poligon Orzysz. Samobieżne haubice 122 mm typu 2S1 Goździk ze składu 16 Pomorskiego Pułku Artylerii (JW3510). Na zdjęciu chor. Dąbrowski. 122 mm haubicę samobieżną 2S1 opracowano w końcu lat 60-tych. Działo samobieżne 2S1 to najliczniej produkowane działo w ZSRR i krajach Układu Warszawskiego (wyprodukowano ponad 10 tys. szt.). W Polsce wprowadzono je na uzbrojenie w latach 70-tych i było produkowane do 1991r. na licencji. Wykorzystywane w braniewskim 16 Pułku Artylerii i 55 Pułku Zmechanizowanym. Obecnie nadal działo jest podstawowym środkiem ogniowym polskich jednostek artyleryjskich.samochód UAZ-469 podstawowy samochód osobowo-terenowy Wojska Polskiego i innych armii Układu Warszawskiego od końca lat 70-tych ubiegłego wieku. Przeznaczony do transportu osób (do 7) i niewielkich ładunków na drogach i w terenie oraz pod zabudowy specjalistyczne. Zdjęcie wykonane pod koniec lat 70-tych na poligonie, pierwszy z lewej kpt. Piotr Jaroszek T-55 AM Merida – zmodernizowany czołg T-55 m.in. wyposażony w system kierowania ogniem – SKO „Merida” opracowany w WAT oraz szereg modyfikacji, w tym: wykrywacz promieniowania laserowego, wyrzutnie pocisków dymnych, itp. Po przejściu badań technicznych w 1985r. rozpoczęto seryjną modernizację czołgów wykorzystując najmniej wyeksploatowane czołgi T-55A. Łącznie zmodernizowano 630 czołgów, z których pierwsze trafiły do: 51, 1 i 60 Pułków czołgów oraz 55 Pułku Zmechanizowanego. Ostatnie egzemplarze wycofano w 2000r. Na zdjęciu czołg T-55AM Merida ze składu 16 Kaszubskiej Dywizji Pancernej W latach 70/80-tych w LWP pojawia się również nowe uzbrojenie jak: kolejna wersja karabinka Kałasznikowa AKMS (1972 r.), karabin maszynowy PKM/PKMS (od 1975 r.), pistolety P-83 Wanad (od 1984 r.), czy pistolety maszynowe PM-84 Glauberyt. Jednostki braniewskie otrzymują nowe pojazdy jak pancerne: bojowy wóz piechoty BWP-1 (od 1973 r.), czołgi T-55A Merida (od 1986 r.), czy samobieżne haubice 2S-1 Goździk (od 1984 r.) oraz ciężarowe samochody terenowe Star 266 i terenowe osobowe UAZ-469.

 

„Czas apokalipsy”, kino „Moskwa” i SKOT. Słynne zdjęcie Chrisa Niedenthala, które stało się symbolem stanu wojennego. 1981. Stan Wojenny. Żołnierze z choinką i transporter SKOT. fot. Tadeusz Zagoździński STAN WOJENNY 1981-1983. Była to dobrze zaplanowana i przeprowadzona akcja wojskowa, mająca na celu wyeliminowanie opozycyjnego wobec władz ruchu społecznego kierowanego przez NSZZ „Solidarność”. W całym kraju Milicja Obywatelska (MO) i Służba Bezpieczeństwa (SB) dokonały jednoczesnej akcji internowania działaczy związkowych i opozycyjnych, a wojsko opanowało i zabezpieczyło najważniejsze miasta i strategiczne obiekty. Dla 55 Pułku Zmechanizowanego akcja rozpoczęła się już rano 11.12.1981 r., gdy pod pozorem ćwiczeń z Akademią Sztabu Generalnego pułk (bez batalionu czołgów) został przegrupowany kolumnami marszowymi na poligon Muszaki k. Nidzicy. W nocy 12/13.12.1981 r. pułk wraz z batalionem czołgów z Braniewa - wyruszył do Puszczy Kampinoskiej i w drodze dotarła do pododdziałów wiadomość o wprowadzeniu Stanu Wojennego. W dniu 15.12.1981 r. 55 pułk przegrupowany został do Warszawy i rozlokowany na terenie Akademii Wychowania Fizycznego. Jednostka w dniu 28.12.1981 r. została przeniesiona do Modlina, a do Braniewa powróciła w grudniu 1982 r.

Czołgi i samochody osobowe na ulicach Warszawy, grudzień 1981r.Stan wojenny - Warszawa 1981Warszawa1981. Zdjęcie PAP-I. Sobieszczuk Tuż po wprowadzeniu stanu wojennego ogłoszono alarm we wszystkich pododdziałach 16 Dywizji Pancernej, a oddziały braniewskie tj. 51 Pułk Czołgów, 16 Pułk Artylerii i 57 Batalion Medyczny wyruszają do Puszczy Kampinoskiej jadąc trasą przez: Elbląg, Malbork, Prabuty, Łasin, Wąbrzeźno, Lipno, Włocławek, Gostynin. Z powodu opadów śniegu i niskiej temperatury na trasie pozostaje wiele pojazdów wojskowych. W Puszczy Kampinoskiej jednostki zajęły wyznaczone rejony i przystąpiły do patrolowania wyznaczonych obiektów i miejsc w Warszawie. Jednostki w dniach 6-10.01.1982 r. wyjeżdżają transportami kolejowymi spod Warszawy: 51 Pułk Czołgów na poligon do Orzysza (skąd w czerwcu 1982 r. powraca do garnizonu), 16 Pułk Artylerii do Braniewa (w maju 1982 r. transportem kołowym na 3 tygodnie wyrusza do Orzysza). Tymczasem w Braniewie jak w całym kraju wprowadzona zostaje tzw. godzina milicyjna, pojawiają się uzbrojone patrole pozostawionych w garnizonie żołnierzy oraz często przejeżdżające ulicami miasta czołgi T-55.

Braniewo, 1986-88. żołnierze służby zasadniczej plutonu zabezpieczenia 5 Kompanii Szkolnej. Zdjęcie Andrzej Szumigaj Jeszcze w kwietniu 1981 r. dotychczasowy 57 Batalion Medyczny w związku z sytuacją w kraju rozkazem zostaje przeformowany na 57 Batalion Medyczny – Szpital Polowy o stanie etatowym 40 żołnierzy i zespołem pielęgniarek. Dwa oddziały: chirurgiczny i wewnętrzny mogły hospitalizować do 80 pacjentów. Ostatnią zmianą przed przemianami ustrojowymi w braniewskim garnizonie jest rozformowanie w 1987 r. 4 Okręgowego Ośrodka Specjalistów Służby Czołgowej, czyli jednostki numer 2185, a pamiątką po tej jednostce jest czołg T-34/85 stojący do dziś na Pl. Grunwaldu. Natomiast na uzbrojenie 51 Pułku Czołgów trafiają w połowie lat 80-tych zmodernizowane czołgi T-55 Merida.

 

2019. Zezłomowany transporter opancerzony SKOT 2 wersja R-3 (taktyczny wóz dowódczo-sztabowy) ze znakiem 16 Kaszubskiej Dywizji Pancernej (wiatrak). Jednostka nieznana. Zdjęcie udostępnione przez modelarza Zbigniewa Ciesielskiego. Skot 2 został opracowany przez Polskę i Czechosłowację, produkowany w latach 1963-1971 w ilości 4,5 tys. sztuk, z czego 2,5 tys. trafiło do LWP.Oznaki LWP tzw. „korpusówki” kolejno korpusu osobowego: wojsk pancernych, wojsk zmechanizowanych i artylerii Od 1989 r. po Okrągłym Stole, wolnych wyborach i przemianach ustrojowych następują również zmiany w Wojsku Polskim. Wraz z zastąpieniem przez Rzeczpospolitą Polską dotychczasowej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i przez Wojsko Polskie dotychczasowego Ludowego Wojska Polskiego, następują również istotne zmiany w garnizonie braniewskim. W 1990 r. dotychczasowy 51 Kościerski Pułk Czołgów Średnich przeformowano na 51 Pułk Zmechanizowany, natomiast słynny, znany na całą Polskę „cyrk”, czyli 55 Elbląski Pułk Zmechanizowany zostaje rozformowany, a w jego miejsce powstaje 55 Ośrodek Materiałowo-Techniczny. Wiosną 1990 r. z m. Czarne do Braniewa przybywa 28 Saski Pułk Czołgów Średnich (JW. 2198) wyposażony w radzieckie czołgi T-72. Pułk trafia do koszar przy ul. Sikorskiego i zostaje przemianowany na 27 Pułk Zmechanizowany im. Króla Stefana Batorego. Dowódcami pułku są wówczas: mjr dypl. Lech Dąbrowski (1986-05.1990) i płk dypl. Edward Rogowski (05.1990-09.1993). Z tego oddziału w 1994 r. powstanie obecna 9 Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego (JW.2980), ale to już zupełnie inna historia…

 

 

W publikacji wykorzystane zostały zdjęcia, które udostępnili, m.in. Jacek Iwulski, Kazimierz Paszkiet, Józef Sorbian, Jarosław Wójciński i inni. Zamieszczone zostały zdjęcia z domowego archiwum, które pozostawił ś.p. ppłk rez. Piotr Jaroszek (1941-2016).

 

Źródła: K.Czernikowski. 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka. Malbork 2001.; J.Milczarek, M.Ronowski. 9 Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego 1994-2014. Warszawa-Braniewo 2014.; J.Kajetanowicz. Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń 2005.; T.Szczerbicki. Pojazdy Ludowego Wojska Polskiego. Warszawa 2014.; E.J.Nalepa. Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa 1990.; W.Jarno. Praca polityczno-wychowawcza i nastroje w wojskach lądowych w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej.  Łódź 2011.; www.16dz.wp.mil.pl   www.wikipedia.pl  www.dws-xip.pl/  www.okres-prl.blog.onet.pl www.heltechnic.pl www.pojazdylwp.dbv.pl www.grudzien70.ipn.gov.pl  www.jednostki-wojskowe.pl www.andreovia.pl www.starejuchy.pl www.komsomol.pl

.