1807. WOJNA DOCIERA do BRANIEWA

Herb Cesarstwa Francji 1804-1815 Herb Królestwa Prus Herb Imperium RosyjskiegoKonflikt Francji z Prusami zakończony kompletną klęską tych ostatnich w bitwach pod Jeną i Auerstadt, w konsekwencji doprowadził do wkroczenia armii napoleońskiej na ziemie rdzennie polskie. Z uwagi na włączenie się do wojny Rosji korpusy francuskie ruszyły w kierunku Wisły zajmując Warszawę. Na Mazowszu doszło do pierwszych bitew pod Gołyminem i Pułtuskiem  (obie 26.12.1806r.), jednak posuwanie się wojsk francuskich w dużym stopniu ograniczyła pogoda tj. niespotykane w grudniu 1806 odwilże i niemal całkowita nieprzejezdność dróg. W dniu 31.12.1806r. Napoleon postanowił zaprzestać działań ofensywnych i przejść na leża zimowe. Na szlaku marszu Francuzów znalazły się wszystkie miasta pobrzeża Zalewu Wiślanego, w tym również Braniewo i inne okoliczne miejscowości. Miasto kilkukrotnie było zajmowane na przemian przez wojska pruskie i francuskie a cała okolica leżała na trasie przemarszów oddziałów obu armii.

 

Marszałek Jean Baptiste Jules Bernadotte - dowódca I korpusu Wielkiej ArmiiW rejonie Ostróda- Kwidzyn- Elbląg znalazł się francuski I Korpus dowodzony przez marszałkaJean Baptiste Jules Bernadotte (późniejszy król Szwecji Karol XIV Jan). Jeszcze 14.01. wyruszył z Mławy na naznaczone leża, po drobnych utarczkach z batalionem garnizonu gdańskiego pod Dzierzgoniem, z gen. Hans-Stephan von Rouquette  pod Pasłękiem i Braniewem, osiągnął linię Pasłęki i brzeg Zalewu Wiślanego. Tu rozłożył się na przestrzeni 80km. W  interesującym nas terenie Pasłęk-Elbląg-Braniewo stanęła 1 dywizja piechoty gen. Pierre-AntoineDupont, natomiast dywizja lekkiej kawalerii gen.Jacques-Louis-François Tilly została rozciągnięta wzdłuż Pasłęki. W skład I Korpusu wchodziły trzy dywizje piechoty, dywizja lekkiej kawalerii i przydzielona 4 dywizja dragonów oraz artyleria i wojska inżynieryjne. Łącznie blisko 20 tysięcy żołnierzy.

Sztandar pruskiego 16 pułku piechotyNa długo przed wybuchem wojny prusko-francuskiej, od roku 1800 w Braniewie i Młynarach stały pododdziały pruskiego 16 pułku piechoty (16 Infanterie Regiment) obesrta Otto Friedrich von Diericke. Już jesienią 1805 podczas austriacko-rosyjskiej wojny przeciw Napoleonowi braniewski regiment początkowo wyruszył w kierunku wschodnim przeciw Rosjanom, a wkrótce potem na Śląsk przeciwko Francuzom. Prusy wobec klęski koalicji pod Austerlitz nie wzięły udziału w wojnie. Do garnizonu żołnierze wrócili w marcu 1806 roku, a w dniu 28.08.1806r. oddział ten wyruszył do Gdańska i wszedł w skład załogi twierdzy. Po kapitulacji Gdańska pułk powrócił do Prus Wschodnich.

Generał Anton Wilhelm von L'estocq dowódca korpusu pruskiegoJedyną pozostałością armii pruskiej był działający w Prusach Wschodnich korpus dowodzony przez gen. Anton Wilhelm von L’estocq, w którego skład wchodziło: 5 batalionów grenadierów, 6 batalionów fizylierów, 4 pułki piechoty i batalion pułku Besser, 4 pułki dragonów, pułk huzarów, pułk kirasjerów, 15 szwadronów Towarzyszy (pułk i batalion) oraz 2 rosyjskie pułki muszkieterów. Razem 26 batalionów, 71 szwadronów- 15000 ludzi. Korpus L’estocqa w dniu 27.12.1806r. wyruszył z Nidzicy i dotarł 3.01.1807 pod Węgorzewo. Ich odwrót  niemal całkowicie odsłonił Królewiec broniony tylko przez kilka słabych, świeżo zorganizowanych batalionów. Drogi do Królewca przesłaniały bardzo skąpe siły t.j. z Torunia na Królewiec: mjr Borstell ze 150 osobowym oddziałem Garde du Corps wzmocniony potem oddziałem rtm. Ravena, natomiast z Braniewa na Królewiec: gen. Rouquette stacjonujący w okolicach Pasłęka ze swoim 13 pułkiem dragonów (13 Dragoner-Regiment) i 6 batalionem fizylierów Rembowa.

 

Generał Pierre-Antoine Dupont dowódca francuskiej 1 dywizji piechoty Gen. Rouquette otrzymał najpierw rozkaz od gen.L'estocq, by wycofywał się na Braniewo. Zastosował się jednak do otrzymanego w tym samym czasie rozkazu gen. Rüchela, gubernatora Królewca, który polecił mu nadal trzymać się w Pasłęku w celu zachowania łączności z Gdańskiem. Po wykryciu idących na wyznaczone leża Francuzów oddział gen. Rouqette po starciach pod Pasłękiem wycofał się do Braniewa.Skąd po kolejnej potyczce wycofał się w dniu 21.01.1807r. do Świętomiejsca (Heiligenbeil) ustępując przed oddziałami gen. Pierre-Antoine DupontW skład dywizji gen. Duponta wchodziły:  9 pułk lekkiej piechoty (56 oficerów/1722 żołnierzy), 32 pułk piechoty (43/1830), 96 pułk piechoty (52/1831), razem 6 batalionów- 151 oficerów i 5383 żołnierzy.

 Generał Jacques-Louis-François Tilly dowódca dywizji lekkiej kawaleriiW południe 22.01.1807r. generał francuski przysłał do Braniewa oficera na czele oddziału 36 żołnierzy z 5 pułku strzelców konnych z żądaniem od miasta kontrybucji  w wysokości 10 tysięcy talarów. Groził burmistrzowivon Bronsart’owi i radnym miejskim karą cielesną (po 100 kijów), jednak zdołał uzyskać tylko połowę kwoty, którą zebrano wśród mieszkańców Braniewa.Wieczorem tego dnia przybył do Braniewa z silnym oddziałem piechoty i kawalerii inny francuski generał Jean-Pierre-HubertCambaceres dowódca 2 brygady z dywizji lekkiej kawalerii gen. Tilly  i nie domagał się pieniędzy, ale przewodnika do poruszania się w obcym, nieznanym terenie. Burmistrz von Bronsart po naradzie z rajcami wydelegował mistrza krawieckiego o polskim nazwisku Korszewski, którego ostrzeżono, aby się nie dał wykorzystać jako szpieg (mimo to, za ten akt współpracy z wrogiem wielu rajców braniewskich musiało w 1809 roku podać się do dymisji).

Piechota pruska, rys. KnotelTymczasem pruski korpus gen. L’estocq  21.01.1807 ruszył na Sępopol. Stąd 22.02. na Tolko pchając oddziały awangardowe w kierunku Lidzbarka Warm., na Górowo i za rzekę Elmę i dalej w kierunku Pieniężna i Ornety. W dniu 23.01. Prusacy posuwali się po drodze GórowoIławeckie (Landsberg)- Pieniężno- Orneta (Wormditt). Tego ranka dotarł bowiem meldunek od gen. Rouquette’a, że ten został zaatakowany na drodze Lidzbark Warmiński - Braniewo przez awangardy francuskie i cofnął się na Świętomiejsce. Na podstawie tego zdarzenia L’estocq myślał przez moment, że Francuzi kierują się do Królewca i  upatrując w tym zagrożenie dla miasta, chciał tym ruchem zagrodzić Francuzom drogę dalszego marszu. Dotarłszy 24.01. do Pieniężna (Mehlsack), L’estocq dowiedział się jednak, że Francuzi już opuścili Braniewo odchodząc na Pasłęk. Dlaczego? Siły sprzymierzonych rozpoczęły działania ofensywne przeciw rozczłonkowanym korpusom francuskim, zmuszając je tym samym do odwrotu. W dniu 25.01. L’estocq zatrzymał się kwaterą w Gładyszach (Schlodien), jego przednie posterunki był rozstawione w kierunku Młynar (Mülhausen), Pasłęka i Morąga - 4 bataliony ciągle po drugiej stronie Pasłęki. Dołączył do niego gen. Rouquette, uwolniony po wycofaniu się wojsk francuskich od obowiązku strzeżenia drogi do Królewca w pobliżu Zalewu Wiślanego. Generał L’estocq otrzymał jeszcze w Pieniężnie rozkaz naczelnego dowódcy sprzymierzonych sił rosyjsko-pruskich generała Levina Augusta von Bennigsena, aby kierował się na Chojnik (Hagenau), a nie na Książnik(Herzogswalde). Zmusiło to oczywiście Prusaków do nadkładania drogi, przez co niewiele posunęli się do przodu. Prusacy nie zdążyli na bitwę, ale w następnych dniach skierowali wydzielone oddziały w kierunku na Kwidzyn i Grudziądz.

Bitwa pod Morągiem 25.01.1807r.Ledwie lewe skrzydło I Korpusu dotarło do Zalewu Wiślanego, gdy przebywający w Elblągu marszałek Bernadotte w nocy 22/23.01.otrzymał od będącego w Ostródzie swojego szefa sztabu gen. Maisona, alarmujące wieści o nagłej ofensywie Rosjan. Jego położenie było rzeczywiście poważne. Marszałek wydał polecenie nakazujące dywizji Duponta, brygadzie Laplanche’a i jeździe korpuśnej zgrupowanie w Pasłęku. Aby wypełnić to zadanie dywizja generała Duponta musiała dokonać marszu oskrzydlającego przed frontem nadciągających wojsk rosyjskich, dlatego aby ocaleć zgodnie z rozkazem wyruszyła o 4.00.Następnie Bernadotte śpiesznie podąża do Pasłęka aby być osobiście ze swoimi najbardziej zagrożonymi oddziałami., po dotarciu tam w dniu 24.01. rozeznawszy się lepiej w sytuacji zlecił Dupontowi, aby 25.01. rano dotarł do Pasłęka. O trudach tego marszu najlepiej świadczy opowieść żołnierza 32 pułku piechoty, który wspomina te intensywne marsze jako najbardziej ciężkie jakie doświadczył: „Nocą 23/24.01. oddziały francuskie maszerowały w czasie sztormu zimowego, lodowatego silnego wiatru i zamarzającego śniegu, przy widoczności kilku metrów. W trakcie pokonywania drogi przez las kolumny straciły kierunek marszu. Polski przewodnik chwycił uzdę konia oficera, który był na czele kolumny, a żołnierz z drugiej strony chwycił koński ogon, następny żołnierz chwycił się jego fraka. Polak zawrócił w stronę czegoś co nazywało się drogą i tak maszerowali przez śnieżycę jako łańcuch niewidomych ludzi. Kleiste błoto wciągało im buty i nie jeden skończył ten marsz na boso. Kolumna w końcu zatrzymała się gdzieś, ale nikt nie wiedział gdzie i zmarznięci, przemoczeni i głodni żołnierze czekali na dalsze rozkazy”. Na 24.01., a więc w 3 dni po rozpoczęciu kroków zaczepnych przez sprzymierzonych, I Korpus stał skoncentrowany w trójkącie Ostróda - Zalewo - Pasłęk (rozpiętość u podstawy 45km). Następnie korpus stoczył 25.01.1807r. zwycięską bitwę z Rosjanami pod Morągiem, po czym skierował się na Miłomłyn i dalej na Lubawę.

Ofensywne ruchy sprzymierzonych trwały do 1.02.1807. W tym czasie cesarz Napoleon zarządził koncentrację Wielkiej Armii między Nidzicą a Szczytnem i kontrofensywę w kierunku północnym. Spowodowało to z kolei odwrót wysuniętych oddziałów pruskich i rosyjskich. Jednostki pruskie w nocy 5/6.02. otrzymały rozkaz marszu na Pieniężno - Cynty (Koronievo) i dalej na Królewiec. Tymczasem zaplanowany przez L’estocqa na 5.02. marsz nie mógł być wykonany w pierwotnej postaci. Rozpoznanie stwierdziło bowiem, że przejście przez Pasłękę pod Dąbrówką (Deppen) jest już obsadzone przez Francuzów. Meldunek o tym dotarł do kwatery L’estocqa  5.02. o godz. 6.00 i zbiegł się informacją o znacznym opóźnieniu pruskich brygad ariergardowych. Kiedy L’estocq ruszył z główną siłą, nadeszła kolejna wiadomość, że Miłakowo (Liebstadt) jest obsadzone przez francuską kawalerię. Dowiedziano się o tym w wyniku zaatakowania  batalionu dragonów Auera idącego na  Sportyny (Sportehnen). Jeden jego szwadron został zupełnie rozbity. L’estocq dla wzmocnienia gen. Plőtza rzucił tutaj pozostałe 5 szwadronów Auera. Przed Miłakowem połączyli się oni z nadchodzącym akurat Plőtzem i ruszyli na  Włodowo (Waltersdorf). W bitwie stoczonej w dniu 5.02.1807r. Prusacy zostają rozbici, skąd ścigani aż do zmroku uszli do Morąga, pozbawieni orientacji co do położenia sił głównych i dalszych rozkazów (kurier wiozący je wpadł pod Włodowem w ręce Francuzów). Zdecydowali wówczas pójść 6.02. o godz. 5.00 przez Pasłęk na Braniewo. W wyniku starcia pod Włodowem Prusacy stracili 850 zabitych i rannych oraz 1600 jeńców i 11 dział. Efektem bitwy było rozczłonkowanie wojsk L’estocqa na dwie grupy. Ten ostatni zaś, idąc nienajlepszą drogą i opóźniony w marszu ociężałymi 12-funtowymi armatami, osiągnął w nocy naznaczony rejon między Gładyszami a Osetnikiem(Wusen) - na prawym brzegu Pasłęki - stojąc w tym ostatnim kwaterą. Niektóre jego oddziały nadciągnęły jeszcze nad ranem 6.02.1807.

Tymczasem marszałek Bernadotte pozbawiony od 4.02. rozkazów (zostały przechwycone przez kozaków pod Iławą), dopiero w tym dniu dowiedział się o odwrocie Prusaków. Zaraz też wieczorem opuścił Brodnicę docierając 6.02. do Ostródy. Od Górowa Iławeckiego dzieliło go prawie 100km (prawie trzy i pół dziennych marszów), zatem śmiało można już było stwierdzić, że w najważniejszym momencie kampanii zimowej I Korpus znajdzie się poza systemem operacji. Napoleon jeszcze o tym nie wiedział, aczkolwiek  niepokoił go stały brak informacji od Bernadotte’a.

L’estocq odebrawszy rozkazy Bennigsena  z nocy 5.02., ruszył następnego dnia o godz. 9.00 planując w tym dniu osiągnąć rejon Długobór (Langwalde) - Pakosze (Packhausen). Nie ścigany przez Francuzów, którzy na razie zgubili jego ślad, a widząc ogromne zmęczenie swoich wojsk, wykonał jedynie mały marsz na Augustyny (Engelswalde), po czym zarządził dzień odpoczynku. Prittwitz obsadził okolice Bornit (Bornitt) i Kierpajn (Kőrpen), dragoni Auera stali w Pieniężnie i Łajsach (Layss). L’estocq otrzymał przez kuriera rozkazy od Bennigsena, aby korpus szedł dalej na Różaniec i połączył się  Rosjanami w Pruskiej Iławie, ponieważ w tym kierunku zmierza dalszy rosyjski odwrót.

 

Atak pruskiej piechoty w bitwie pod Pruską Iławą 8.02.1807r.W dniu 7.02. późnym wieczorem siły główne L’estocqa doszły z Augustyn do Rositten (Bogatovo) i Hussehnen (Pogranitschnoje) pokonawszy trasę 30km. Rezerwy Plőtza dotarły tam dopiero miedzy 4.00 a 5.00 rano 8.02., ariergarda Prittwitza zaś (spod Augem-Quehnen-Rűmlack) około godz. 8.00. Obrawszy kwaterę w Hussehnen L’estocq dowiedział się o klęsce pod Włodowem. Rano 8.02.  rozpoznając możliwości połączenia się z Rosjanami stwierdził, iż ci odeszli na Pruską Iławę, a drogi w tym kierunku zdają się być odcięte przez Francuzów. Mimo wszystko o godz. 3.30 zarządził gotowość marszową na godz. 6.00. L’estocq skierował batalion Chlebowsky’ego i szwadron kirasjerów Wagenfelda na Młynary (Műhlhausen), aby na przeprawie, przez Bezledy, zabezpieczyć połączenia z Górowem Iławeckim i Pruską Iławą na Królewiec. Pułkownik Maltzahn z kolei, który z ariergardowymi brygadami uszedł spod Włodowa i osiągnął Braniewo, otrzymał rozkaz przejścia nad rzekę Świeżą, aby tam osłonić drogę krzyżborską. Generał Esebeck (dragoni, pułk muszkieterów kałuskich i półbateria konna) miał osiągnąć pozycję pod Wittenbergiem. Kolumna marszowa ruszyła o godz. 8.00. Plőtz zameldował, że musi dać swoim ludziom jeszcze wypocząć, nie wchodził więc w rachubę. Generał L’estocq przybył na miejsce bitwy pod Pruską Iławą (niem. Prussie Eylau, obecnie Bagrationowsk) i przeszedł do historii, swoim atakiem wpływając znacząco na przebieg bitwy. Ta jedna z najkrwawszych bitew epoki zakończyła się wynikiem nierozstrzygniętym, choć obie strony przypisywały sobie zwycięstwo. Po bitwie pod Iławą Pruską zarówno armia francuska, jak i siły rosyjsko-pruskie były na tyle wyczerpane, że obie armie musiały udać się na leża zimowe. Napoleon przeznaczył dla swoich wojsk kwatery za rzeką Pasłęka, w okolicach Braniewa miał zakwaterować I korpus marszałka Bernadotte. Francuzi zaniechali działań wojennych, natomiast siły prusko-rosyjskie pochopnie postanowiły zaatakować.

 Generał Levin August von Bennigsen naczelny dowódca sił rosyjsko-pruskichGenerał Bennigsen zarządził odwrót na Królewiec. Prusacy L’estocqa tworzący ariergardę odeszli 10.02.1807r. Prawe skrzydło przesłaniali Plőtz i Prittwitz oraz przybyli Esebeck i Maltzahn. Tego samego dnia dotarł tu jeszcze mjr Borstell, który odłączywszy się od gen. Rouquetta, przedarł się forsownymi marszami drogą Morąg - Świętomiejsce. W dniu 11.02.  Prusacy wyruszyli pod Królewiec, L’estocq ściągnął wszystkie forpoczty bliżej sił głównych oraz otrzymał wzmocnienie 24 świeżo sformowanych szwadronów o sile 2600 koni. Korpus L’estocqa już po otrzymaniu posiłków liczył tylko 5000 bagnetów (16 batalionów), 6000 szabel (69 szwadronów) i 300 artylerzystów. Pruski generał wysłał oddział wydzielony gen. Plőtza na Królewiec i dalej na Braniewo. Ruch Plőtza  z kolei wzbudził podejrzenie u Napoleona, że przeciwnik zamierza wyjść na jego lewe skrzydło i nawiązać łączność z oddziałami pozostawionymi nad Wisłą. Polecił zatem Bernadotte’owi przesunąć się 14.02. na Krzyżbork (Kreutzburg), a oddziały przednie rzucić na Braniewo. Ruch odwrotowy sił francuskich nastąpił w dniach 17-19.02.1807r. w jego trakcie I Korpus  17.02. dotarł do Szalutyn z osłoną boczną po drodze z Cynt do Pieniężna, 18.02. na Zalewo, 19.02. do Ornety. W dniu 21.02. I Korpus i 4 dywizja dragonów  otrzymał dyspozycje odnośnie leż zimowych - okolice Braniewa, Pasłęka (kwatera główna), Zalewa (magazyny, lazarety, park artylerii), awangardy wysunięte na Braniewo i wzdłuż Pasłęki od Dwórzna (Hoofe) po Spędy (Spanden).

 

Generał Antoine-Jean-Augustin-Henri Durosnel dowódca 4 brygady lekkiej kawalerii Po 22.01.1807 w Braniewie najprawdopodobniej nie było na stałe żadnych oddziałów wojskowych, leżało jednak na trasie przemarszu różnych pruskich oddziałów wydzielonych. Po bitwie iławskiej 10.02.1807 przeciągnęła przez Braniewo sześćsetosobowa grupa zmarzniętych żołnierzy pod dowództwem generała  Antoine-Jean-Augustin-HenriDurosnel, którydowodził 4 brygadą lekkiej kawalerii (7 i 20 pułk strzelców konnych) w składzie VII Korpusu marszałka Ch. Augereau,. Korpus ten w bitwie pod Pruską Iławą  poniósł tak wielkie straty, że Napoleon musiał go rozwiązać, a ocalałe oddziały rozdzielić między pozostałe korpusy. Dość powiedzieć, że brygada ta liczyła przed bitwą ok. 1100 żołnierzy, a do Braniewa dotarło ok. 600. Żołnierze cierpieli  bardzo z  zimna i  prawie bez wyjątku mieli odmrożenia. Francuzi obozowali przy rozpalanych na ulicach ogniskach, ale zachowywali się bardzo zdyscyplinowanie. Brygada odeszła na leże pod Elbląg i weszła później w skład kawalerii odwodowej. W Braniewie zmienili ich huzarzy z 2 pułku (2e  Régiment de Hussards) pod dowództwem płk François-Joseph Gerarda oraz jakieś pododdziały piechoty z dywizji Duponta.

 

Pruska lekka piechota, rys. KnotelTymczasem siły sprzymierzone widząc pasywną postawę Francuzów, zaczęły atakować ich mniejszymi siłami. Generał Christian Franz Heinrich von Plötz (dowódca 42 pułku piechoty) dotarłszy przez Hoppenbruch (Znamienkado Świętomiejsca wysunął detachement na Ornetę, który miał nawiązać kontakt pruskimi siłami głównymi i zając przeprawę przez rzekę Pasłękę pod Spędami. Oddział pod osobistym dowództwem von Plötz’a miał zaatakować z zaskoczenia Braniewo w dniu 24.02.1807 r. Zgrupowanie podzielone było na dwie brygady. Lewoskrzydłowa pod dowództwem generała von Plötz’a składała się: z 1 batalionu ułanów z 5 pułku huzarów  (5 Husaren Regiment) pułkownika Moritza von Prittwitz, dwóch kompanii z 21 batalionu fizylierów Stutterheima i baterii artylerii konnej pod dowództwem ppor. Józefa Sowińskiego (słynnego późniejszego generała  z powstania listopadowego). Prawoskrzydłowa pod dowództwem pułkownika Maltzahn’a w składzie 2 batalion huzarów 5 pułku huzarów, dwa słabe bataliony: 24 fizylierów pułkownika Friedrich Wilhelm von Bülow i batalion majora Wolfartha). Co do składu jednostek, które w dniu 24.02.1807r. zajmowały Braniewo jest dużo wątpliwości. Oprócz pododdziałów  wymienionego 5 pułku huzarów (tzw. Czarnych Huzarów) zamiast wymienionych wyżej jednostek piechoty brały udział najprawdopodobniej następujące oddziały pruskiej piechoty: 3 Batalion Fizylierów (3 Füsilier Bataillon)- dowódca Leopold von Wackenitz i 23 Batalion Fizylierów (23 Füsilier Bataillon)- dowódca Benjamin von Schachtmeyer, batalion grenadierów Fabecky (dowódca August Ferdinand v. Fabecky, złożony z żołnierzy 14 i 16 pułku piechoty) oraz batalion grenadierów Braun (z żołnierzy 31 i 46 pułku piechoty). Z drugiej strony batalion Wolfartha powstał z resztek batalionów fizylierów: 3 Wackenitza, 11 Bergena i 23 Schachtemeyera, i dlatego jest takie zamieszanie wśród różnych autorów. Jednak w sumie nie ma to większego znaczenia, gdyż w przypadku Prusaków nazwy oddziałów były zdecydowanie na wyrost, dość powiedzieć, że 7 „batalionów” gen.  von Plötz’a liczyło 995 żołnierzy, a niektóre „bataliony” armii pruskiej miały po kilkudziesięciu żołnierzy. Przyczyną były straty, ale również liczne dezercje.

 

1807. Starcie kawalerii francuskiej z sojuszniczą Atak  Czarnych Huzarów w dniu 23.04.1807r. na zaskoczonych francuskich żołnierzy na braniewskim zamku biskupim autorstwa człowieka o świetnych pomysłach artystyczno-plastycznych, ukrywającego się pod nazwą NBRART. Wiele wskazuje również, że zajęcia Braniewa w dniu 24.02.1807r. dokonała tylko brygada płk Maltzahn’a. Szwadron straży przedniej huzarów Prittwitza przez miasto dotarł do Wysokiej Bramy, gdzie  napotkał pojedynczych żołnierzy francuskich, którzy wycofali się do Lasu Miejskiego. Główne siły huzarów stanęły początkowo na wschód od Braniewa po prawej stronie Pasłęki. Pikiety zostały wystawione w kierunku południowo-zachodnim t.j. pomiędzy drogami do Fromborka po Las Miejski, patrole wysłano na Frombork (Frauenburg), Młynary i Pierzchały (Pettelkau). Te wkrótce natknęły się  na jazdę francuską, która odrzuciła pikiety w stronę  miasta. Szwadron straży przedniej został wyparty z przedmieścia przez francuski 2 pułk huzarów, ale natychmiast na pomoc pospieszyła reszta pruskiego 5 pułku huzarów prowadzona przez majora Szerhadely. Inne szwadrony Czarnych Huzarów pod majorem La Roche- Aymon ruszyły na wsparcie. Przed miastem doszło do gorącej potyczki. Francuzi wycofali się ze stratą 2 zabitych oficerów i 31 żołnierzy, ponadto do niewoli dostało się 9 Francuzów, natomiast ranni zdołali opuścić teren walki. Prusacy stracili 7 zabitych, 28 rannych i 3 jeńców, a także 30 koni. Przed miastem i w Lesie Miejskim stały w gotowości trzy bataliony z kilkoma działami nie podjęły jednak walki. Miasto zostało zajęte pospiesznie przez przybyłych fizylierów pruskich.

 

piechota pruska w akcjiNastępnego dnia 25.02.1807 generał von Plötz wkroczył do Braniewa z resztą swojego prusko-rosyjskiego zgrupowania liczącym nieco ponad 2000 żołnierzy. Huzarzy obsadzili Braniewo, natomiast fizylierzy obsadzili miejscowości Zawierz (Zagern), Wikielec (Winkelsdorf), Stępień (Stagendorf) i Szyleny (Schillgehnen). Bateria artylerii konnej Graumanna otrzymała stanowisko na drodze z Młynar z zadaniem wspierania forpoczt przed miastem. Piechotę przesunięto do Starego Miasta, 8 pułk dragonów Esebeck’a i szwadron kirasjerów 4 pułku Wagenfelda pod majorem Lessel do Nowego Miasta, podczas gdy bateria artylerii konnej Weitzmanna otrzymywała stanowisko w Siedlisku (Einsiedelkruge) na drodze do Świętomiejsca. Pruskie forpoczty obstawiały kierunek na Młynary po przeciwległą krawędź Lasu Miejskiego. Patrole penetrowały teren w kierunku Jędrychowa (Heinrichsdorf), Wielkiego Wierzna (Groß Rautenberg) i Chruściela (Tiedmannsdorf) stwierdzając, że w Elblągu, Młynarach i Ławkach (Lauck), które początkowo nie stwierdziły wrogich oddziałów o znacznej sile.

 

Tego samego dnia Plőtz otrzymał rozkaz od L’estocqa nakazujący mu 26.02. ruszyć na Pasłęk, a na miejscu pozostawić jedynie niewielki oddział. Wykonanie tego rozkazu powstrzymał meldunek od patroli o obecności w pobliżu wojsk francuskich. L’estocq tymczasem (25.02.) ruszył na Ornetę trzymając zgrupowanie Diericka pod Spędami, a Rembowa pod Olkowem (Alken). 26.02. L’estocq stwierdził patrolami, ze wszystkie przejścia przez Pasłękę są silnie obsadzone przez Francuzów. Mimo tego poczynił przygotowania do przeskoczenia rzeki na wysokości Sportyn (Sportehnen), Olkowa, Spędów planując przebieg działań aż do 2.02.1807.

Te nieco ambitne i bardzo nierealne plany zostały wkrótce pokrzyżowane przez Francuzów. Wysyłane patrole stwierdziły w okolicach Młynar silne posterunki francuskie. Niemniej dowództwo pruskie wierzyło, że Francuzi wycofywali się w kierunku Wisły, a napotkane oddziały osłaniały tylko odwrót. Było to lekkomyślne myślenie dowódcy pruskiego, do tego stopnia, że zaniechano przygotowań obronnych w Braniewie. Tymczasem Francuzi cofnęli się za Pasłękę, zniszczyli mosty i kładki w Sportynach, Spędach i Olkowie, ale silnymi posterunkami pilnowali przepraw po lewej stronie rzeki. Wydarzenia miały niezwykle szybki ciąg dalszy, gdyż opanowanie Braniewa przez Prusaków spowodowało wytworzenie luki w systemie obronnym leż Francuzów. Przebywający w Elblągu dowódca I korpusu Wielkiej Armii marszałek Bernadotte już w dniu 24.02.1807 dowiedział się o utracie Braniewa. Dlatego bezzwłocznie rozkazał stacjonującemu w Młynarach generałowi Dupont (właśc. Pierre-Antoine, książę Dupont de l’Étang)  odbicie miasta i zabezpieczenie przepraw. Dupont miał pod swoim dowództwem znaczne siły tj. własną dywizję piechoty, brygadę dragonów i 3 pułki lekkiej kawalerii.

Źródła: T. Rogacki. Pruska Iława 1807. Warszawa 2004.; J. Jasiński, S. Skowronek. Wschodniopruskie kampanie Napoleona. Olsztyn 2007.; S. Archemczyk. Braniewo. Olsztyn 1990.; F. Buchholz Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte. Braunsberg 1934.; B. Gigalski. Die wichtigsten Schlachten des Krieges zwischen Preussen und Frankreich im Kriege 1806/7 im Zusammenhang mit d. vorhergehenden u. nachfolgenden Ereignissen, nebst e. Anh., den Gefechten bei    Braunsberg u. Heilsberg im Febr. 1807. Braunsberg 1908.; G. Gieraths. Die Kampfhandlundgen der Branderburggisch-Preussischen Armee 1626-1807. Berlin 1964.; J.R. Arnold, R.R. Reinertsen. Crisis In The Snow: Russia Confronts Napoleon. The Eylau Campaign 1806-1807. Virginia 2007. www.napoleon.org   www.preussenweb.de  www.ruciane-nida.org  www.uniform-evolution.0catch.com  www.nicolequinnnarrates.blogspot.com  www.napoleon-knihy.blogspot.com

 

 

 

.