KIEDY I JAK POWSTAŁO BRANIEWO

 Braniewo na pewno ma przeszło 700 letnią historię, ale już ustalenie dokładnej daty lokacji miasta a nawet pochodzenie nazwy budzi spory historyków. Na Wikipedii można spotkać zdaniem autora błędną datę 1254, z kolei pochodzenie pierwszej nazwy również błędnie przypisuje się św. Brunonowi. Jak zatem było, a raczej mogło być naprawdę? Dodajmy, że powstanie Braniewa zawdzięczamy Krzyżakom, dwóm pierwszym biskupom warmińskim, ale najbardziej Janowi Flemingowi z Lubeki – pierwszemu sołtysowi, jak wówczas nazywano urząd burmistrza.

Czy data 1254 może być właściwa? I tak i nie, bowiem miasto mogło powstać już w 1250 a może nawet w 1249 r. Krzyżacy dotarli do ujścia Pasłęki w 1240 r. i na miejscu dawnej pruskiej osady założyli niewielki zameczek (strażnicę), wokół której zaczęli osadzać się pierwsi koloniści z Niemiec. Ba, zdążyli nawet zbudować zapewne niewielki i drewniany kościół. Punkt ten uległ całkowitej zagładzie podczas I powstania Prusów w 1242 r., ale już 7 lat później po klęsce tego zrywu, na mocy pokoju w Dzierzgoniu w dniu 13.02.1249 r. Prusowie zobowiązali się do odbudowy kościoła w Brusebergue. Jest to pierwszy akt, w którym wspomina się późniejsze Braniewo. Termin ukończenia budowy był szybki, bowiem przypadał na dzień 23.05.1249 r. (Zielone Świątki), a jednocześnie trwała zapewne odbudowa Braniewa, co z kolei umożliwiło dość rychłe podjęcie dalszej akcji kolonizacyjnej. Kościół odbudowano na pewno, gdyż w wystawionym w Elblągu dokumencie z dnia 27.04.1251 r., który wytyczał granice diecezji warmińskiej, jako świadek wymieniony jest Fridericus pleban w Braniewie (Friderico in Brunesberch), czyli pierwszy znany z nazwiska braniewski proboszcz. Najprawdopodobniej do parafii należała też grupa ochrzczonych Warmów, którzy mieszkali w pobliżu osady na terenie późniejszego przedmieścia Koźlin (m.in. obecne ulice Morska, PCK i Portowa).

Do dawnej i spalonej osady dociera grupa kolonistów z Lubeki na czele z Janem Jakubem Flemingiem najważniejszą osobą dla „pradziejów” Braniewa. To on jako sołtys buduje drewniane miasto i zamek dla pierwszego warmińskiego biskupa Anzlema. Otóż rzeczywiście biskup Anzlem, notabene jedyny Krzyżak na tym stanowisku, w dokumencie z grudnia 1254 r. wydanym w Chełmnie zaznacza, że wybrał na siedzibę tę cześć diecezji, w której: „znajduje się miasto Braniewo, w którym postanowiliśmy urządzić naszą rezydencję”.  Tym samym potwierdził nadanie prawa lubeckiego miastu, ale z tego wynika, że już wcześniej było miastem. Biskup Anzelm początkowo urzędował w Elblągu, a od 1254 r. w Braniewie.

Nadanie praw miejskich miało wielorakie znaczenie. Po pierwsze był to wyraz wdzięczności dla wysiłku pierwszych kolonistów, po drugie przede wszystkim siedziba i stolica powstającego biskupstwa z drewnianym zamkiem jako symbolem władzy. Miasto przetrwało kolejne 10 lat, ale w 1260 r. wybucha II powstanie Prusów. W 1261 r. wódz Warmów Glappo po krótkim oblężeniu zdobywa i niszczy Brunsberg. Mieszkańcy zdołali uciec do Elbląga, który odtąd został siedzibą biskupa i kapituły, ale przede wszystkim Braniewian, którzy przez kilkanaście lat przebywali tam zwartą grupą, jako samodzielna gmina z własnymi władzami i proboszczem.

Ciąg dalszy na stronie Ziemia Braniewska pod linkiem https://braniewo.com.pl/wiadomosc,13152,kiedy-i-jak-powstalo-braniewo.html