O BUDOWNICTWIE W ŚREDNIOWIECZNYM BRANIEWIE
Średniowieczne Stare Miasto Braniewo zostało ufortyfikowane murami obronnymi z wieżami i bramami oraz fosą, co nastąpiło w XIV i XV w. To były mocne obwarowania, które wielokrotnie obroniły miasto podczas kolejnych wojen polsko-krzyżackich. Jednak pozostają pytania: kto to budował i skąd brano budulec a zwłaszcza setki tysięcy cegieł na te potężne budowle obronne? Dziś możemy podziwiać Wieżę Bramną, Wieżę Kleszą czy Wieżę Młyna Kieratowego, ale też potężny kościół św. Katarzyny… jednak komu je zawdzięczamy?
Początki Braniewa wiązały się z drewnianą zabudową miasta i otaczającą je ziemno-drewnianą palisadą, którą budowano już od 1279 r. a pierwszy raz wspomniano w 1300 r. Stopniowo palisadę zastępowały mury obronne, które ukończono ok. 1350 r., natomiast w miejscu budowli drewnianych stopniowo powstawały budynki murowane. W zasadzie jedynym obiektem od początku budowanym z cegły i kamienia był zamek biskupi ze stojącą do dziś Wieżą Bramną, natomiast kolejnymi bez wątpienia ratusz i Kamienny Dom.
Średniowieczne budownictwo było dużym wyzwaniem logistycznym, gdyż przede wszystkim należało zgromadzić olbrzymie środki finansowe. Te akurat bogacące się na handlu, należące do Hanzy i korzystające z licznych przywilejów portowe Braniewo posiadało. Konieczne było pozyskanie sił fachowej, stąd znamy nazwiska budowniczych z XV w., ale oni odpowiadali raczej za rozbudowę już istniejących obwarowań. Za to znani są budowniczowie dzisiejszej Bazyliki Mniejszej z XIV w. Potrzebna była też liczna siła robocza wywodząca się zapewne z miejskiej biedoty i okolicznych chłopów zobowiązanych do pracy w ramach tzw. szarwarku. Jednak największym problemem było pozyskanie budulca. Kamienie polne należało przywieźć często z daleka, na miejscu wypalić w dużej ilości cegłę, w pobliskim Lesie Miejskim pozyskać drewno i zbudować rusztowania, itp. Na pewno na początku XV w. działała miejska cegielnia, ale nie wiadomo, gdzie konkretnie się znajdowała, choć miejski inspektor budowlany Augustin Lutterberg (1873-1950) umiejscawiał ją na dawnym przedmieściu Koźlin, w pobliżu glinianki (Lehmgrube), ale przed kościołem św. Krzyża. Wytwarzana w niej cegła gotycka miała wymiary: 28-30 x 13-14 x 7-9 cm, przy wymiarach cegły współczesnej 25 x 12 x 6,5 cm. Tą właśnie cegielnię mieli podpalić polscy żołnierze w czasie ataku szwedzkiego w 1626 r. co spowodowało pożar całego przedmieścia. Najstarsze rachunki z braniewskiej cegielni pochodziły z lat 1424-1425. Z resztą takie obiekty powstawały również znacznie później, np. w 1747 r. miejska cegielnia we wsi Glinka (Hermsdorf) na terenie ówczesnego Lasu Miejskiego sprzedała 3000 cegieł z przeznaczeniem na budowę kościoła św. Krzyża. W XIX/XX w. w Rudłowie działała dochodowa cegielnia zasilana maszyną parową.
Braniewska cegielnia nadzorowana była przez dwóch tzw. cegielniczych czy dosłownie panów ceglarskich (Ziegelherren) i to na nich spoczywał obowiązek dostarczenia budulca na powstające, rozbudowywane lub naprawiane obwarowania miejskie i inne obiekty. Panami ceglarskimi znanymi z rachunków z lat 1424-1425 byli rajcy Kilian Huntenberg i Heinrich Schawdil, którzy byli odpowiedzialni za prowadzenie cegielni, piece ceglarskie i do wypalania wapna, nadzór nad mistrzem ceglarskim (Ziegelmeister), prowadzenie potrzebnych zakupów i sprzedaż gotowych cegieł oraz prowadzenie rachunkowości. W tym samym czasie w cegielni zatrudniony był mistrz ceglarski Andreas Schigkensteyn. Jednak pierwszym znanym z nazwiska mistrzem ceglarskim był Hans Holczte. Niestety jego nazwisko poznajemy w 1410 r. w związku z tym, że został zamordowany nocą we własnym domu. O morderstwo oskarżono trzech jego czeladników, którzy zostali wypędzeni z miasta.
Ciąg dalszy na stronie Ziemia Braniewska pod linkiem https://braniewo.com.pl/artykul,o-budownictwie-w-sredniowiecznym-braniewie,8881.html