BRAMA MŁYŃSKA i BRAMA KOTLARSKA

Mimo, że Stare Miasto miało łącznie 6 bram, to najważniejsze były te na osi wschód-zachód, czyli znajdujące na szlaku Królewiec-Elbląg. Po stronie wschodniej stały dwie bramy miejskie z mostami na rzece Pasłęka. Były to Brama Młyńska z Mostem Młyńskim oraz Brama Kotlarska z Mostem Kotlarskim. Obie bramy istniejące od średniowiecza zostały rozebrane na początku XIX wieku, natomiast z wielokrotnie niszczonych mostów przetrwał dawny Most Młyński na obecnej ulicy Gdańskiej.

Najważniejszą bramą po stronie wschodniej fortyfikacji miejskich, była znajdująca się na końcu ulicy Langgasse (Długa, obecnie Gdańska) Brama Młyńska (Mühlen Tor) z częściowo zwodzonym Mostem Młyńskim (Mühlenbrücke). Kilkadziesiąt metrów na północ od niej znajdowała się Brama Kotlarska (Kassel Tor) z Mostem Kotlarskim (Kasselbrücke) stojąca na końcu ulicy Poststrasse (Pocztowa, obecnie Hozjusza), która była pomocniczą arterią miejską. Jednak pierwotnie brama nazywana była Bramą Rzeźnicką (Küttel Tor), a most Mostem Rzeźnickim (Küttelbrücke). Obie bramy powstały zapewne w XIV w., natomiast mosty: Młyński i Kotlarski były wielokrotnie palone i odbudowywane podczas konfliktów zbrojnych, w które zaangażowane było Braniewo. Wymienione bramy i mosty nabrały większego znaczenia wraz z powstaniem Nowego Miasta na prawym brzegu Pasłęki w 1341 r. stanowiąc od tej pory połączenie obu organizmów miejskich.

Wokół obu wschodnich bram miały miejsce różne historyczne wydarzenia. Podczas wojny trzynastoletniej w kwietniu 1455 r. pod miasto dotarł rajd krzyżacki dowodzony przez Henryka Reiss von Plauena. W trwodze przed Krzyżakami prawie cała ludność Nowego Miasta zbiegła mostami przez obie bramy na Stare Miasto, niemniej w wyniku ataku zginęło lub dostało się do niewoli 50 mieszkańców Nowego Miasta. Podczas wojny pruskiej 1520-1521 w dniu 1.01.1520 r. miasto atakiem z zaskoczenia zajęli Krzyżacy prowadzeni osobiście przez Wielkiego Mistrza Albrechta. Zginął wówczas zasztyletowany przez napastników rajca Fabian Gert, gdy usiłował podnieść most zwodzony przy Bramie Młyńskiej. W styczniu 1520 r. zajmujący miasto Krzyżacy zerwali most przy Bramie Rzeźnickiej, aby ograniczyć ilość słabych punktów obrony miasta i jednocześnie pozostawili otwartą, ale umocnili Bramę Młyńską. W dniu 14.04.1520 r. Polacy zaatakowali Nowe Miasto, a po zrabowaniu bydła przyglądali się dość egzotycznej potyczce, wybiegających z obu wschodnich bram krzyżackich knechtów z Tatarami. W dniu 7.05.1520 r. polskie oddziały zaatakowały i spaliły Nowe Miasto, a uciekająca ludność oraz krzyżaccy knechci ponieśli duże straty wobec zamknięcia przez dowództwo krzyżackie zagrożonej zdobyciem Bramy Młyńskiej. Podczas wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629 w 1627 r. w pobliżu Bramy Rzeźnickiej wykonano podkop pod murami do piwnicy domu kowala Andreasa Meissnera, którym do miasta miały wedrzeć się oddziały polskie i zaatakować okupujących miasto Szwedów. Szwedzi wykryli podstęp, a sam Meissner z dwoma kompanami zostali w okrutny sposób straceni podczas publicznej egzekucji. Podczas tejże okupacji Szwedzi zerwali Most Rzeźnicki zapewne w celu poprawy bezpieczeństwa miasta, dlatego na planie Stertzela z 1635 r. mostu nie ma. W 1663 r. po 9-letniej okupacji Bramą Młyńską wymaszerowała większość wojsk brandenburskich. Podczas wielkiej wojny północnej w 1703 r. Bramą Młyńską rejterowały mające bronić miasta wojska brandenburskie, gdy do Braniewa przez Bramę Wysoką wkraczał na czele 7 tysięcy żołnierzy król Szwecji Karol XII. Następne wydarzenia miały miejsce podczas I wojny polskiej, gdy w dniu 26.02.1807 r. doszło do bitwy o Braniewo, podczas której wojska francuskie błyskawicznie zajęły Bramę Kotlarską z mostem, gdyż mający jej bronić pruski batalion zrejterował. Następnie Francuzi zadali ciężkie straty cofającym się oddziałom pruskim i rosyjskim pod Bramą Młyńską. Po zdobyciu obu mostów wojsko francuskie ścigało pokonanych sojuszników do Siedliska. Nocą 26/27.02.1807 r. brawurowym przebiciem przez zajęte przez Francuzów miasto popisał się patrol pruskich Czarnych Huzarów dowodzonych przez plut. von Giese, którzy właśnie pod Bramą Kotlarską zostali rozpoznani i stoczyli brawurową walkę z francuską piechotą. Akcja ta przeszła do legendy pruskiej kawalerii. Już w nocy 27/28.02.1807 r. francuski generał Pierre Dupont rozkazał spalić oba mosty, lecz wkrótce bo już na początku marca 1807 r. Francuzi zajmują i fortyfikują Nowe Miasto, tworząc silnie umocniony przyczółek mostowy. W związku z tym oba mosty zostały odbudowane, najpierw jako prowizoryczne, a później na stałe. Pierwszy odbudowano Most Młyński, natomiast umocniony fortyfikacjami Most Kotlarski przeznaczony był wyłącznie do dyspozycji wojska. Oba mosty ponownie zostały spalone przez Francuzów w dniu 8.01.1813 r., gdy przez Braniewo wycofywał się z Rosji X korpus Wielkiej Armii pod marszałkiem Macdonaldem. Być może mosty zostały spalone przez polskie oddziały wchodzące w skład tego korpusu, a celem było opóźnienie pościgu wojsk rosyjskich. Most Młyński został odbudowany dopiero w 1816 r. kosztem 504 talarów i 22 groszy.

Brama Młyńska była główną bramą we wschodniej linii murów obronnych stojącą przed Mostem Młyńskim na Pasłęce. Jej nazwa wywodziła się najprawdopodobniej od zbudowanego w 1342 r. miejskiego młyna (Amts-Mühle), będącego własnością biskupów i znajdującego się naprzeciwko mostu na Nowym Mieście. Wieża Bramy Młyńskiej była zbudowana na planie kwadratu o wymiarach boków 9 m i miała 3 piętra, z których najniższe miało wysokość 5,73 m, drugie 2,95 m, a trzecie o lekkiej konstrukcji 2,48 m.  Belkowanie podnosiło każde piętro o 0,31 m. Dach dwuspadowy miał wysokość 6,20 m, był pokryty dachówkami mnich i mniszka oraz zwieńczony na szczycie 7 dachówkami typu holenderskiego. Tak więc łącznie Brama Młyńska mogła mieć wysokość 18,30 m. Najniższa kondygnacja służyła oczywiście jako przejazd bramny, który miał szerokość 3,41 m i wysokość 4,65 m, a dwa następne piętra stanowiły puste pomieszczenia. Grubość ścian wieży malała z dołu do góry i tak na I kondygnacji było to: ściana zewnętrzna (wschodnia) 1,86 m, wewnętrzna 1,70 m, a boczne po 1,55m. Na II kondygnacji odpowiednio ściana zewnętrzna 1,86 m, pozostałe po 1,55 m, a na III kondygnacji ściany zewnętrzna i wewnętrzna po 1,55m, a boczne po 1,40 m.

Podobnie jak w przypadku innych braniewskich obiektów niewiele jest wzmianek o Bramie Młyńskiej w aktach miejskich. Jedna z nich pochodzi z 1571 r. i mówi o sprzedaży gruntów i spichrza przed Bramą Młyńską w kierunku Siedliska. Wieża Bramy Młyńskiej przeważnie nie była zamieszkana, ale budynek na południe od niej tak, gdyż w nim to w 1609 r. otrzymał mieszkanie rusznikarz. W 1614 r. brama otrzymała zegar pozyskany ze staromiejskiego Ratusza, a koszt tego przedsięwzięcia wyniósł 90 marek. W 1615 r. przeprowadzono remont bramy, w którym zużyto m.in. 10,5 łasztów wapna, a koszt prac remontowych wyniósł 129 marek. W 1620 r. miasto wyznaczyło dwóch strażników (obserwatorów) w tym, jeden w Bramie Młyńskiej (drugi w Bramie Wysokiej), koszt ich utrzymania wyniósł 77 marki. W 1741 r. brama została ozdobiona wizerunkiem herbu biskupa warmińskiego, a autorem był radny Gotfryd Canehl (taki sam artysta wykonał w Wysokiej Bramie). Od 1772r. wojsko pruskie wystawiło wartę w Bramie, ale już w 1784 r. ówczesny dowódca hr. Schwerin zaproponował zlikwidowanie tego posterunku, aby nie utrudniać ruchu pomiędzy Nowym i Starym Miastem. Likwidacja warty nastąpiła w 2 lata później. W 1791 r. brama utraciła piramidę na szczycie. 

Po włączeniu Braniewa do Prus w 1772 r. nowe władze po pewnym czasie zaczęły przymierzać się do rozbiórki braniewskich zabytków, w tym Bramy Młyńskiej. Po raz pierwszy miało to miejsce w 1805 r., gdy wschodniopruska Kamera Wojny i Domen chciała zburzyć Bramę, która wcześniej służyła za magazyn zboża. Jednak mimo różnych przedsięwzięć Brama Młyńska przetrwała do wiosny 1826 r. Początkowo Magistrat stwierdził, że wyburzenie bramy należy wstrzymać do czasu zbudowania nowego szpitala św. Andrzeja. Przeciwstawił się także poleceniu wschodniopruskiej Kamery Wojny i Domen, aby bramę zastąpić zamykaną furtą (zapewne podobnie jak to miało miejsce w wypadku Wysokiej Bramy), wskazując że od połączenia Nowego i Starego Miasta w 1772 r. Brama Młyńska nigdy nie była zamykana. W dniu 14.04.1826 r. ówczesny burmistrz Michael Regenbrecht (1774-1838) zwrócił się z oficjalnym pismem do prowincjonalnego inspektora budowlanego, którym był George Rehefeld (1774-1831) o wydanie ekspertyzy na temat Bramy. Miała ona wskazać, czy Brama Młyńska może pozostać bez zmian nie stwarzając zagrożenia dla społeczeństwa, czy też jej rozebranie jest konieczne ponieważ widoczne w niej pęknięcia wydają się być co raz większe. Rehefeld po przeprowadzeniu badań stwierdził, że strona południowa wieży jest o 7 cali (ok. 18 cm) wyżej, co mogło być powodem przeciążenia, jednak przyczyny tego zjawiska nie określił. W dalszej części ekspertyzy stwierdził, że przeciążenie to mogło spowodować powstanie szczelin, które mogą zostać jeszcze powiększone w wyniku wibracji wywołanych przez silne wiatry i  ruch ciężkich wozów konnych. Mogło to doprowadzić do zawalenia się Bramy i dlatego zalecił rozbiórkę. W kolejnej ekspertyzie z czerwca 1826 r. poinformował, że pęknięcia rozszerzyły się do tego stopnia, że podczas przemarszu kilku żołnierzy, albo przejazd powozu Jego Królewskiej Mości może dojść do nieszczęścia. Podobnie opinia na temat bezpieczeństwa ludności wydana przez Policję zalecała rozbiórkę wieży. Ponieważ działania te były sprzeczne z treścią dekretu rządu królewskiego z dnia 15.01.1824 r. nakazującego zachowanie historycznie bezcennych budowli, dlatego Rehefeld został poproszony o wydanie nowej ekspertyzy w odniesieniu do treści królewskiego dekretu, w której stwierdził że Brama Młyńska nie jest żadnym wartościowym dziełem sztuki! Poza tym już wcześniej, bo w dniu 21.02.1826 r. stwierdził, że wyburzenie Bramy Młyńskiej, Bramy Górnej i wieży Munda (Błękitnej) jest konieczne w celu wykorzystania pozyskanych cegieł do budowy szpitala. Było to dość pokrętne wytłumaczenie, bowiem jak wiadomo Brama Górna (Wysoka) została rozebrana przed 1806 r., tak więc celem działań było zburzenie Bramy Młyńskiej, a nie działanie dla dobra publicznego. Po za tym bywało, że w latach 1805-1826 drewniany Most Młyński był całkowicie zniszczony lub uszkodzony, a budowę szpitala, który miał powstać na ulicy Brückenstrasse Nr. 2 ostatecznie przerwano. Zburzenie wieży Bramy Młyńskiej nastąpiło w okresie czerwiec-sierpień 1827 r., a ze sprzedaży pozyskanego materiału zyskano 450 talarów, 20 srebrnych groszy i 11 2/5 feninga. Ponieważ koszt rozbiórki wyniósł 152 talary, 12 srebrnych groszy i 8 feningów, ostatecznie czysty zysk wyniósł 297 talarów, 8 srebrnych groszy i 3 2/5 feninga.

W pobliżu Bramy Młyńskiej znajdowało się kilka budynków. Z jednej strony była kamienica, a z drugiej budynek należący do kamery finansowej miasta, oba zbudowane w linii murów miejskich. Podczas rozbiórki Bramy Młyńskiej sąsiednie budynki odniosły uszkodzenia. Zegarmistrz Mariansky, który był właścicielem domu sąsiadującego z bramą od północy otrzymał za uszkodzenie swojego budynku 2 talary, 10 srebrnych groszy i 8 feningów. Natomiast poczmistrz Gottlieb Ferdinand Thiel (1792-1854), który był właścicielem przeciwległego domu (przed wojną narożny dom Langgasse - Flutgasse) dostał 3 talary. Wniosek Mariańskiego, aby pozostawić północny mur Bramy, gdyż nie ma tam ściany, został odrzucony przez władze miejskie. Budynek należący do kamery miejskiej znajdujący się na południe od Bramy Młyńskiej, gdzie początkowo znajdowała się wartownia miejska, a później mieszkanie woźnego sądowego, najprawdopodobniej został wyburzony wcześniej bo w 1819 r., natomiast plac po nim przyłączono do ulicy Flutgasse.

Resztki fundamentów Bramy Młyńskiej zostały usunięte podczas budowy nowego Mostu Młyńskiego w latach 1914-1915, z wyjątkiem części fundamentu pod południową ścianą. Podczas prac porządkowych stwierdzono, że fundament Bramy Młyńskiej został doprowadzony o 1,50 m poniżej normalnego stanu wody w Pasłęce. Osadzenie skał, muszli i piasku na stopie fundamentu sugerowało, że ściana ta została wybudowana od strony wody w korycie rzeki. Mur ten wykonano w warunkach normalnego, niskiego stanu wody, układając suchy kamień pomiędzy palami, natomiast nad lustrem wody na naturalnej zaprawie wapiennej. Fundament bramny wychodził na głębokość 1,70 m w stosunku do muru miejskiego i miał wspornik mostu o grubości 4,30 m. Ściany boczne miały szerokość 5,00 m i połączone z wznoszącym się murem miejskim do wysokości 2,00-2,50 m. Południowa ściana wieży odbiegała o 1,40 m od lica narożnego domu przy Langgasse. Ten ostatni stał narożnikiem około 1,40 m na fundamencie bramy. Wysokość nawierzchni w przejeździe bramnym znajdowała się ok. 1,50 m poniżej jezdni obecnego mostu, ponieważ 2 m pod nawierzchnią mostu znajdowała się stara nawierzchnia, z czego można wywnioskować, że Most Młyński został z czasem znacznie podwyższony.

Niewiele wiadomo o mostach Młyńskim i Kotlarskim łączącymi Stare i Nowe Miasto. W średniowieczu były to mosty częściowo zwodzone wykonane z drewna, ale stojące na solidnych fundamentach po obu stronach Pasłęki. Były wielokrotnie palone i odbudowywane, ale o ich konstrukcji w zasadzie niewiele wiadomo. Most Rzeźnicki był niszczony częściej być może dlatego, że wiodła nim rezerwowa arteria komunikacyjna, a przede wszystkim dlatego, że łatwiej było bronić jednej przeprawy mostowej przez Pasłękę. Zniszczony został w 1520 r. przez Krzyżaków, w 1633 r. przez Szwedów i w latach 1807 i 1813 przez Francuzów. Więcej „szczęścia” miał Most Młyński, który został zniszczony dwukrotnie przez wojska Francuskie w 1807 i w 1813 r. Zachowało się trochę informacji w aktach miejskich. W 1564 r. rada miasta stwierdziła, że Most Rzeźnicki jest w złym stanie technicznym, a remont mostu przeprowadzono rok później. W 1608 r. wyremontowano fragment muru pod Mostem Młyńskim od strony Przedmieścia, kosztem 180 marek. W 1615 r. naprawiany był Most Rzeźnicki, a koszt wyniósł 130 marek. W 1616 r. zbudowano od nowa Most Młyński wraz z mostem zwodzonym, a koszt wyniósł 420 marek. W 1619 r. wyremontowano fragment muru pod Mostem Rzeźnickim od strony przedmieścia. Podczas remontu zużyto 9 łasztów wapna i 8000 kamieni murowych. W 1640 r. wymieniono pale pod Mostem Młyńskim. Opis XIX-wiecznego planu Rynku Przedmiejskiego zawiera też informacje o mostach i według niego: Most Młyński nadal ma wygląd jak z 1635 r., ma 2 lodołamacze i 4 filary rzeczne, a Most Kotlarski ma 2 rzeczne filary i kształt zbliżony do tego znanego z początku XX w.  

Przy budowie nowego Mostu Młyńskiego w latach 1914-1915 okazało się, że fragment muru oporowego na prawym brzegu to dawny mur, który pierwotnie stanowił oparcie dla starych mostów. Był to mur kamienny, który we froncie w kierunku rzeki miał kilka murowanych skrzydeł. Główna ściana  składała się z okrągłych dębowych bali o średnicy 1 m i wysokości 1 m. W samym korycie Pasłęki natrafiono w tym miejscu na pozostałości starych mostów, co sugeruje, że od dawnych czasów nie zmieniał on lokalizacji. Prawdopodobnie odkryty wówczas mur należał wcześniej do Miedzianego Młyna (Kupfermühle), a pod fundamentem odkryto narzędzia rzemieślnicze, m.in. nóż rzeźnicki, widły do obornika, a także rogi.

Brama Kotlarska stała we wschodniej linii murów miejskich pomiędzy Wieżą Byczą a Bramą Młyńską przed Mostem Kotlarskim. Jednak brama ta pierwotnie nazywana była Bramą Rzeźnicką (Küttel Tor), a most Mostem Rzeźnickim (Küttelbrücke). Nazwa pochodziła od rzeźni miejskiej znajdującej się w pobliżu dziedzińca bramy, której potwierdzone istnienie datowane jest na 1378 r. Jednak dokładnego położenia rzeźni nie udało się zlokalizować, gdyż zniknęła jeszcze w średniowieczu, ale przy budowie pobliskich domów odnaleziono duże ilości krowich rogów, stąd wniosek że znajdowała się we wschodniej części dawnego Rynku Przedmiejskiego. Niewiele zachowało się wzmianek o istnieniu tej Bramy, ale w jednej z nich pochodzącej z 1547 r. jest mowa o sprzedaży domu po lewej jej stronie. W 1565 r. przebudowano Most Rzeźnicki, a drewno ze starego mostu sprzedano, z kolei w 1570 r. sprzedano w pobliżu dom. W 1622 r. przedpole bramy zostało umocnione palisadą, koszt wyniósł 180 marek, w tym samym roku Brama Rzeźnicka otrzymała nowe wrota kosztem 66 marek. Na pewno na przełomie XVIII/XIX w. w wieży Bramy Kotlarskiej było mieszkanie strażnika więziennego i nieogrzewana izba dla więźniów. Brama Kotlarska wraz z wkroczeniem wojsk pruskich i sformowaniem w 1773 r. regimentu fizylierów Nr. 53  von Luck została zamknięta, co trwało co najmniej do 1787 r. W 1791 r. brama utraciła piramidę na szczycie.

Wieża Bramy Kotlarskiej przetrwała stosunkowo długo jak na braniewskie standardy. Co ciekawe w XIX w. największe zainteresowanie różnego rodzaju „przedsiębiorców” budził materiał budowlany, który można było uzyskać z rozbieranych zabytkowych obiektów. Tak było również w przypadku Bramy Kotlarskiej. Pierwszy zgłosił się mistrz murarski v. Düring, który w dniu 17.01.1827 r. złożył ofertę, że w zamian za bezpłatne przekazanie mu Bramy Kotlarskiej i przylegającego do niej od północy domu, wybuduje na własny koszt nowy budynek na fundamentach dawnego domu kominiarza (obok powstałego trochę wcześniej domu wachmistrza miejskiego). Magistrat przekazał ofertę radnym i jednocześnie rozważał przebudowę okrągłej wieży (zapewne Młyna Kieratowego) na więzienie. W tej sytuacji radni miejscy poprosili o ekspertyzę krajowego inspektora budowlanego George Rehefelda, który na szczęście ocenił, że budynek bramny nie jest w najmniejszym stopniu zniszczony i może z niewielkimi remontami przetrwać jeszcze setki lat(!). W 1842 r. miejski skarbnik August Krüger stwierdza, że Brama Kotlarska stanowi przeszkodę komunikacyjną i domaga się jej rozbiórki. Dzięki temu szkodnikowi wiemy, że szerokość przejazdu bramnego wynosiła 3,72 m i był tak niski, że w 1840 r. utknęło w bramie kilka wozów towarowych. Paradoksalnie do problemów Bramy Kotlarskiej oprócz nadgorliwych urzędników, przyczynił się rozwój poczty konnej. Właśnie od czasu wybudowania nowego urzędu pocztowego w 1841 r., wszystkie królewskie przesyłki nie przewożono główną ulicą Długą (Langgasse), a ulicą Pocztową (Poststrasse) przez Bramę Kotlarską, a droga ta miała być co raz bardziej uczęszczana wraz z położeniem nowej nawierzchni na tej ulicy. Co ciekawe ulica ta nosiła nazwę Fischergass (Rybacka), a nową nazwę Poststrasse nadano na początku XIX wraz z powstaniem urzędu pocztowego. Ratować bramę próbował niezwykle zasłużony dla Braniewa inspektor budowlany i warmiński architekt diecezjalny August Bertram (?-1886), który nie zgadzał się z podanymi powodami rozebrania wieży. Jednak sam odkrył pęknięcia w kamiennych ścianach i łukach stwierdzając, że bez remontu brama długo nie wytrzyma. Rząd królewski, do którego zwrócono się z wnioskiem o zgodę na rozbiórkę, zażądał wcześniej rysunku wieży i planu okolicznych budynków, aby ocenić warunki ruchu drogowego. Na podstawie tych dokumentów wydał w dniu 9.05.1843 r. wymagane zezwolenie i w rezultacie Brama Kotlarska została zburzona na przełomie lipca i sierpnia 1843 r. Jedyną niedogodnością było uszkodzenie Mostu Kotlarskiego, na którym częściowo układano materiał rozbiórkowy. Otóż w dniu 26.07.1843 r. nastąpiło załamie elementów mostu, jednak nie była to poważna katastrofa. Jedynym zyskiem z rozbiórki Bramy Kotlarskiej było 524 talary, 14 srebrnych groszy i 6 feningów Ponieważ koszt rozbiórki wyniósł 152 talary, 20 srebrnych groszy i 11 feningów, dlatego ostateczny zysk wyniósł 371 talarów, 23 srebrne grosze i 7 feningów. Zysk ten wykazany został w sprawozdaniu kamery jako dochód nadzwyczajny.

W pobliżu Bramy Kotlarskiej także znajdowały się budynki. Na północ od niej był dom, który na początku panowania pruskiego w latach 1787-1788 służył jako wartownia wojskowa. Przed II wojną światową był to adres Posstrasse Nr. 51. Jeszcze w 1775 r. jako podstacja nabyta za 100 talarów znalazł się w posiadaniu miasta i był przeznaczony na sprzedaż wraz z domem bramnym przy Bramie Młyńskiej. Ponieważ nie znaleziono nabywcy przez cały czas był używany jako mieszkanie kominiarza. Dopiero w 1834 r. dom ten nabył za 65 talarów wraz z obowiązkiem utrzymania muru miejskiego na tej posesji, mistrz krawiecki Mathäus Dietrich. Odcinek murów obronnych pomiędzy bramami, ale również znacznie poza nimi był pojedynczą prostą kurtyną, gdyż wobec płynącej rzeki była ona wystarczająca do obrony miasta z tej strony. W 1802 r. rozebrano częściowo mur nad Pasłęką pomiędzy Bramą Młyńską i Bramą Kotlarską, który następnie ulegał erozji i był niwelowany podczas budowy i modernizacji domów nad rzeką. Ślady tego muru widoczne były jeszcze na początku XX w. w fundamentach domów stojących nad rzeką. Obecnie jest to całkowicie odremontowany mur oporowy. Miedzy ulicami Langgasse (Długa) i Poststrasse (Pocztowa) przebiegała uliczka nazywana pierwotnie „wąską uliczką przy Bramie Młyńskiej” (die enge Gass am Mühlentor). Pod taką nazwą wymieniono sprzedaż domu w 1633 r., później nosiła nazwę Mühlenstrasse (Młyńska), a jeszcze przed wojną Brückenstrasse (Mostowa). Z kolei wąska uliczką biegnąca na północ od ulicy Poststrasse w pobliżu Bramy Rzeźnickiej nosiła nazwę Küttelgasse (Rzeźnicka).  Inną ciekawostką jest fakt, że stacjonujące w Braniewie wojsko pruskie doprowadziło do wybudowania miejskich latryn, których powstało łącznie 9 (6 na Starym i 3 na Nowym Mieście). W 1782 i 1783 r. szalety wybudowano przy Bramie Młyńskiej i Bramie Rzeźnickiej. Obiekty te znacznie poprawiły ogólne warunki sanitarne w mieście,  a niektóre istniały jeszcze na początku XX w. Miasto wyposażone było również w system studni miejskich, które oprócz zaopatrywania mieszkańców w wodę pitną, służyły również do celów przeciwpożarowych. Studnie zasilane były drewnianym wodociągiem biegnącym ze stawu na Czerwonym Rowie obecną ulicą Sikorskiego do Starego Miasta. Według sprawozdania Rehefelda z 1810 r. przy Bramie Młyńskiej była studnia kwadratowa o boku 1,86 m i głębokości wody 1,55 m, a przy Bramie Kotlarskiej studnia o wymiarach 3,10 m długości, 2,48 m szerokości i głębokości wody 1,55 m. Obie odprowadzały nadmiar wody do Pasłęki. Prowadzona przez Radę Miasta tzw. księga łąkowa z 1624 r. zawiera informacje o licznych budach i straganach należących do miasta. Księga wymienia również miejskie budy stojące: przy Bramie Rzeźnickiej (kupił ją później niejaki Michael Kretschmer z ulicy Rybackiej) i drugą na południe od Bramy Młyńskiej. 

Na Nowym Mieście naprzeciw Bramy Młyńskiej i Bramy Kotlarskiej znajdowały się w widoczne na planie Stertzla z 1635 r. charakterystyczne obiekty tj. Młyn Miejski (Amtsmühle), Szpital Św. Ducha (Hospital zum hl. Geist) i Miedziany Młyn (Kupfermühle). Obiekty te wkomponowali w swoje fortyfikacje ziemne Szwedzi w latach 1633-1634, a całość obwarowań miała bronić wjazd do Starego Miasta przez Bramę Młyńską i Bramę Kotlarską. Miedziany Młyn nazwany tak został w 1631 r. a po wybudowaniu szańców to z niego wyprowadzono na nie pomosty. W 1643 r. Rada Miejska odkupiła Młyn Miedziany, a w 1681 r. ponownie go sprzedała. Pomiędzy mostami znajdował się szpital i cmentarz przyszpitalny, budynek ten rozebrano w 1804 r., a w  1838 r. na jego miejscu wybudowano kasyno miejskie, później przekształcone w muzeum.

Chociaż obie bramy rozebrano w pierwszej połowie XIX w. to Most Kotlarski i Most Młyński pozostawały w tym samym miejscu do końca II wojny światowej. Co ciekawe Most Kotlarski nazywany na początku XX w. potocznie Mostem Drewnianym, przetrwał działania wojenne, ale funkcjonował bardzo krótko będąc jedynym mostem w Braniewie. Wkrótce, bo w 1948 r. został jednak rozebrany, gdyż prawdopodobnie nie można było wykorzystać go do ruchu pojazdów i zastąpiony wojskowym kratownicowym mostem Beileya. Następnie do lat 60-tych w miejscu tym była piesza drewniana kładka, a obecnie znajduje się tam konstrukcja stalowa, po której przebiegają rury ciepłownicze (chociaż przyczółki mostowe istnieją). Natomiast oddany w 1915 r. betonowy most na ulicy Langgasse został wysadzony przez wycofujący się Wehrmacht w marcu 1945 r. i odbudowany w 1948 r. przez władze polskie w formie nie odbiegającej od pierwowzoru, z charakterystycznymi wieżyczkami na narożnikach. Przez dziesiątki lat aż do dnia 15.06.2018 r. był to  jedyny most łączący obie strony miasta - przebiegając ulicą Gdańską i drogą krajową Nr 54. W dniu tym oddano do użytku nowy most łączący ulice: PCK i Przemysłową.

Źródła: Achremczyk S., A. Szorc. Braniewo. Olsztyn 1995.; Biskup M. Rozwój przestrzenny miasta Braniewa. Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 3-18. Olsztyn 1959.; Bender J. Über die Entstehungs- und Entwicklungsgeschichte der Stadt Braunsberg, ZGAE 5/1874.; Buchholz F. Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte. Braunsberg 1934.; Lutterberg A.  Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg. ZGAE 19/1916; Boetticher A. Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreussen, t. IV: Ermland. Königsberg 1894.; W.Thimm. Der Prospekt der Altstadt Braunsberg von 1635. ZGAE 40/1980.; www.fotopolska.pl www.bildarchiv.de