HERB BRANIEWA NA PRZESTRZENI DZIEJÓW MIASTA

Herb Braniewa w wersji z roku 1748 Herb Braniewa obowiązujący po 1945 rokuWspółczesny herb Miasta BraniewaBraniewo może poszczycić się herbem o ciekawej,  rzadko spotykanej symbolice i kształcie. Również historia tego herbu jest na tyle ciekawa, że należy się jej odpowiednie, w miarę chronologiczne przedstawienie. Od początku istnienia herb miasta ewoluował - od swej pierwotnej średniowiecznej formy, przyznanej na pewno przez któregoś z pierwszych biskupów warmińskich, zmieniany kolejno przez dwóch królów polskich w latach 1637 i 1748, a następnie przyjęty na nowo w 1927r., aż do dzisiejszej najbardziej znanej i rozpowszechnionej wersji.

  Herb Starego Miasta Braniewa w wersji średniowiecznej, która obowiązywała według niektórych historyków być może już od XIII wieku.Odcisk pieczęci Starego Miasta Braniewo na jednym z dokumentów Związku Pruskiego, do którego Braniewo przystąpiło w 1440r. Gdy na Warmii zakładano miasta, tylko niektóre z nich od swoich założycieli otrzymywały herby, a dotyczyło to przede wszystkim miast biskupich z Braniewem na czele. W dziejach wielu miast, w tym również  Braniewa, istniał bliski związek rysunków zamieszczanych na pieczęciach z rysunkami herbowymi. Tak więc rysunek pieczęci był zarazem herbem miasta. Symbolika braniewskiego herbu ma na pewno związek z burzliwymi początkami miasta i walkami osadników z broniącymi swej ziemi pogańskim plemieniem tj. Warmami. Osada, a później miasto były zniszczone przez Warmów kilkukrotnie podczas powstań przeciw krzyżakom, tj. 1242, 1261 i 1277 r. To właśnie te walki pierwszych Braniewian znalazły swoje odzwierciedlenie w herbie miasta, gdyż trzy symboliczne figury - lipa, smok i jeleń - uważane były za nawiązanie do zniszczenia młodego miasta przez pogan, a następnie jego odtworzenia przez biskupów warmińskich. Przedwojenni niemieccy badacze pierwszy herb datują jeszcze na XIII w., choć pierwsze pieczęcie z herbem znane są dopiero z II połowy XIV w. W tym czasie na pieczęci znajdowała się tarcza, w środku której na ziemi stała lipa, a po obu jej stronach patrzące na koronę drzewa: po prawej smok a po lewej jeleń. Lipa przez pogańskich Prusów uważana była za święte drzewo, ale również chrześcijanie wykorzystali pogański kult lipy przenosząc go na Matkę Bożą (drzewa Najświętszej Panienki), czy budując np. kapliczki pod tym drzewem.

Herb Starego Miasta na pieczęci z 1571 r.Akt erekcyjny Związku Pruskiego z 1440r. z pieczęcią Starego Miasta BraniewaKolejna wersja herbu Starego Miasta Braniewa w wersji średniowiecznej, która obowiązywała być może już od XIII wieku. Od powstania miasta w Braniewie były dwie pieczęcie miejskie duża i mała  i obie miały różne rysunki. Pieczęcie te znane są tylko z odcisków na dokumentach, gdyż ich tłoki pieczętne zaginęły. Najstarsze odciski obu pieczęci odnaleziono w okresie międzywojennym w Lubece, co nie może dziwić bo Braniewo powstało na prawie lubeckim i dlatego właśnie tam znalazły się wczesne dokumenty braniewskie. Pieczęć duża wyciśnięta była na piśmie z 1.04.1351r., mała natomiast na dokumencie braniewskim z 27.02.1364r. Badacz dziejów Braniewa Eugen Brachvogel w 1930r. poddał gruntownej analizie obie pieczęcie i właśnie jego poglądy na powstanie herbu, ewolucję i symbolikę są obowiązujące do dziś. We wszystkich wersjach rysunków pieczętnych i herbowych Braniewa są trzy zasadnicze, powtarzające się elementy: drzewo i stojące pod nim zwierzęta – po lewej stronie (od strony widza) potworek, którego najczęściej nazywa się smokiem, a po prawej jeleń. Te trzy elementy były różnie łączone i różnie kolorowane. Figury te mają znaczenie religijne, a  ich symbolika jest następująca: drzewo lipowe oznacza miasto, albo  odniesienie do walk pomiędzy pogaństwem i chrześcijaństwem jako fundamentu założenia miasta, stojący jeleń przedstawia Chrystusa, apostołów lub jakąś inną formę propagowania chrześcijaństwa, a bezskrzydły smok zwyciężone pogaństwo lub diabła. Właśnie przyjęcie takiej interpretacji lokuje obrazy w czasie bliskim założeniu miasta, kiedy świadomość starcia się chrześcijaństwa z pogaństwem była jeszcze bardzo żywa.

 pieczęć miasta obowiązująca od średniowiecza. Wg niemieckiego badacza Vossberga od 1249?Odcisk pieczęci Braniewa na akcie oddania się stanów pruskich królowi Polski Kazimierzowi IV Jagiellończykowi i Koronie Królestwa Polskiego z dnia 15.04.1454 roku  Podstawą herbu Braniewa była pieczęć mała, nazywana też sekretną o średnicy 36 mm. Na środku pola znajduje się wyrysowane drzewo lipowe, po lewej stronie smok podnoszący głowę w kierunku liści drzewa, a po prawej jeleń, w otoku dużymi literami napis „S.(igillum Secretum Burgensium Braunsberg” (pieczęć sekretna miejska, Braniewo). Tłok pieczęci mniejszej przechowywany był do 1945r. w ratuszu i zapewne spłonął. Herbem miasta był więc rysunek zamieszczony na pieczęci małej. Nie wiadomo kiedy rysunek pieczęci mniejszej został przeniesiony na tarczę herbową i rozpowszechniony jako herb. Istnieje jedynie wzmianka o tym, iż zbrojni braniewscy, którzy razem z wojskami krzyżackimi w 1364r. szli na Kowno, na swoim sztandarze mieli odbity herb miasta Braniewa, brak natomiast w ogóle wzmianki o wyglądzie tego herbu i o jego kolorach.

Chorągiew Braniewa zdobyta pod Grunwaldem z dzieła Jana Długosza Banderia Preutenorum kolorowy herb w wersji obowiązującej w średniowieczu. Gdyby być w zgodzie z zasadami heraldyki i patrząc na inne chorągwie miast podległych zakonowi krzyżackiemu, tak z wykorzystaniem barw i znaków powinna prezentować się chorągiew braniewska pod Grunwaldem w 1410r. Nigdy nie dowiemy się kto użyczył czarno-białych barw i krzyży na chorągwi podczas Wielkiej Wojny.  Z  herbem Braniewa nie zgadza się zupełnie chorągiew miejska, zdobyta pod Grunwaldem, która nosi dwa krzyże zakonne, czarny na białym i biały na czarnym tle. Zdaniem Brachvogel’a chorągiew Braniewa stracona pod Grunwaldem w 1410r. była znakiem jednorazowym i czarno-białe kolory oraz zamieszczone na niej krzyże nie mogą być uważane za kolory chorągwi miejskiej, czyli kolory miasta. Była jednak podobnie skomponowana jak herby miast Gdańska, Elbląga, Królewca i .t.d. Chorągiew ta, pod którą służyli obywatele miasta i okoliczni ziemianie, jest jednak jedynym zabytkiem z takim herbem. Bardziej miarodajnymi są pieczęcie i przywileje królewskie.

Król Polski Władysław IV (1632-1648) na obrazie Baciarellego z 1771r. Król w 1636r. odwiedził Braniewo i był jedynym polskim władcą, który przybył do miasta z oficjalną wizytą. Za postawę w wojnie polsko-szwedzkiej miasto otrzymało nowy herb, przywilej używania czerwonego laku na dokumentach oraz gmerki rodowe dla najbardziej zasłużonych rajców. Portret króla wisiał w ratuszu miejskim.Portret Mikołaja Szyszkowskiego 27. biskupa warmińskiego (1633-1643), który osobiście witał króla Władysława IV w Braniewie. Do projektowanego przez braniewskich mieszczan nowego herbu miasta użyczył dwóch półksiężyców ze swojego herbu podkreślając fakt, że Braniewo jest miastem biskupim. Własne dochody przeznaczał na wyposażenie obrabowanych przez Szwedów świątyń, w Braniewie wznowił działalność Seminarium Duchownego. W 1641r. w ratuszu zawieszono portret biskupa z napisem: „Mikołaj Szyszkowski książę biskup warmiński i sambijski”, i „Praw i swobód dawnych Starego Miasta Braniewa restaurator”. Obraz, wraz z całym wyposażeniem ratusza, spłonął w 1945.Szymon Wichmann (1581 - 1638) – wieloletni i zasłużony burmistrz Starego Miasta Braniewa w XVII wieku. Podczas wojny polsko-szwedzkiej w dniu 10.07.1626 r. na czele kilkuset zbrojnych usiłował obronić miasto przed 4 tysiącami szwedzkich żołnierzy, w tej nierównej walce został ranny. Ostatecznie poddał Braniewo królowi Gustawowi Adolfowi, a podczas trwającej ponad 9 lat szwedzkiej okupacji na nim spoczywa ciężar utrzymania licznego szwedzkiego garnizonu. Postawę burmistrza docenia sam król Władysław IV. Podczas swojej wizyty w Braniewie w lutym 1636 r. w sposób szczególny wyróżnia go tytułem patrycjusza i gmerkiem rodowym, a miastu w dużym stopniu na wniosek burmistrza nadaje nowy herb. Zmarł w 1638r. i został z honorami pochowany w kościele św. Katarzyny. Przez potomnych jest nazwanym „największym burmistrzem w dziejach Braniewa”.Herb Starego Miasta Braniewa w wersji przyznanej w roku 1751 przez króla Augusta III Sasa z publikacji Eugena Brachvogel’a z 1916r. Oficjalne udokumentowanie herbu Braniewa wiąże się z wizytą w mieście króla Polski Władysława IV, który przebywał w Braniewie w dniach 15-18.02.1636r.  i obdarował miasto i mieszczan licznymi dobrami i przywilejami, w tym nowym, odbiegającym od poprzedniego herbem. Było to wielkie wydarzenie w dziejach miasta, a będący od wrażeniem wizyty króla radni na czele z burmistrzem Szymonem Wichmannem (1581-1638) udali się za władcą do Królewca i przedstawili mu swoje prośby, dotyczące nadania herbu, pieczęci i znaków rodowych. Dokument potwierdzający fakt nadania przywilejów, w tym nowego herbu został spisany w kancelarii królewskiej i miał dwie wersje: z 25.04.1636r. z Wilna i z 22.02.1637r. z sejmu w Warszawie. Braniewianie z okazji otrzymania królewskiego dyplomu zorganizowali uroczysty festyn w dniu 23.05.1636r., zaś burmistrz Szymon Wichmann osobiście zawiózł go do Lidzbarka Warmińskiego i okazał biskupowi Mikołajowi Szyszkowskiemu (ok.1590-1643).

Pieczęć z herbem ustanowionym przez króla Władysława IV odbita na dokumencie z roku 1668Herb biskupa Mikołaja Szyszkowskiego, z którego zaczerpnieto półksiężyce Herb Starego Miasta Braniewa będący przeniesieniem wizerunku herbu na tarczę herbową zgodnie z zasadami heraldyki wg Eugena Brachvogel’a. Według tego autora tak powinien wyglądać prawidłowy herb przyznany przez króla Władysława IV. Pierwsze potwierdzone informacje o herbie miasta zapisane są w dyplomach króla Władysława IV z z 1636 i 1637r., którym król poważnie zmienił miastu dotychczasowy herb. Nowy herb nie był jednak pomysłem króla czy jego otoczenia, skomponowali go już w 1635r. sami braniewianie, król jedynie go potwierdził. Zgodnie ze zwyczajem epoki monarcha użyczył miastu fragment swego herbu, mianowicie ze „snopka” Wazów pozwolił zamieścić w nowym herbie braniewskim trzy kłosy, które umieszczone wysoko zajmują miejsce klejnotu w herbie, u podstaw zaś tych kłosów dwa odwrócone półksiężyce wzięte z herbu Ostoja, którym pieczętował się ówczesny biskup Mikołaj Szyszkowski. Półksiężyce podtrzymywane są przez dwa anioły, które od zewnątrz trzymają w ręce gałąź palmową. Między aniołami jest tarcza herbowa, w niej drzewo u dołu ścięte, ale zawierające liście, po lewej stronie znajduje się smok, po prawej jeleń, na samym dole widnieje napis : „Sub hoc sidere truncata viresco” (pod tym znakiem, nawet ścięte zielenią się), są to słowa drzewa symbolizującego niezłomne miasto Braniewo, odnoszące się bez wątpienia do postawy miasta podczas wojny polsko-szwedzkiej w latach 1626-1629 i okupacji szwedzkiej trwającej do 1635r. Inną istotną zmianą była zmiana drzewa: lipę zastąpił laur. Tymże dokumentem król pozwolił miastu na używanie czerwonego wosku przy ekspediowaniu pism wychodzących z kancelarii miejskiej. Zwyczajowo miasta mogły używać wosku czy laku tylko koloru zielonego, kolor czerwony zaś zarezerwowany był dla szlachetnie urodzonych. Miasto na podstawie tego przywileju królewskiego szybko sporządziło sobie nową pieczęć, jej obraz odciśnięto w wosku i przesłano do zaopiniowania biskupowi oraz kapitule. Biskup przesłał swoje błogosławieństwo, a kapituła na posiedzeniu w dniu 4.04.1637r. zdecydowała skierować do rady braniewskiej list z aprobatą i gratulacjami. W ten sposób Braniewo w 1642r. z herbu zrobiło sobie pieczęć większą, ale istotne elementy zaczerpnęło z pieczęci mniejszej. Pieczęć ta ma napis: SIGILLUM ANTIQUAE CIVITATIS BRAUNSBERG i średnicę 36 mm, a używana była do 1748r. t.j. do nowej urzędowej zmiany herbu. Jej tłok oryginalny przechowywany był również w Magistracie. Pieczęć mniejsza Braniewa pozostała bez istotnych zmian: w kole umieszczone było drzewo ścięte u dołu, a prosto stojące, a na nim duże, ale rzadkie liście podobne do owoców, po lewej znajdował się smok, po prawej jeleń. Taką pieczęć można oglądać na dokumencie braniewskim z 29.11.1669r.

b_150_100_16777215_00_images_herb_herb_braunsberg_drewno.jpg  We wszystkich wersjach herbu jeleń bywa koloru czerwonego, smok czarnego, drzewo zielone. Inne rekwizyty do gra kolorów złotych, niebieskich, czerwonych, itp. W mutacji wyglądu herbu i pieczęci różnie przedstawiano te symbolizujące miasto drzewo. Dokument królewski z 22.02.1637r. pozwala miastu „zachować po niewielkiej zmianie dawne miejskie znaki, tj. drzewo albo laur zielony na polu białego koloru z pozostałymi tradycyjnymi wyrytymi figurami smoka i jelenia”. W wersjach herbu po 1637r. drzewo ma gałęzie, nieliczne lecz duże liście raczej podobne do owoców(np. jabłek), pień stoi prosto, ale robi wrażenie, że przy samej ziemi jest ścięty. Chodziło tu o podkreślenie żywotności miasta.

Herb Braniewa ustanowiony przez Króla Polski Augusta III Sasa z 1751 rokuKról Polski August III Sas (1733-1763). Podtrzymał przywileje Braniewa przyzna przez króla Władysława IV, a kwestionowane przez biskupa Grabowskiego i dodatkowo zmienił herb miasta usuwając m.in. półksiężyce z herbu biskupa Szyszkowskiego. W czasie wojny o sukcesję polską w 1734 Braniewo poparło jego starania o tron. W dniu 18.07.1748 potwierdził przywileje miasta, a kilkunastu patrycjuszy otrzymało tego dnia od króla tytuły szlacheckie (m.in. F. Oestreich, K. Hanmann, A. Hanmann). Było to podziękowanie za poparcie w czasie wojny ze Stanisławem Leszczyńskim o polską koronę.Adam Stanisław Grabowski 36. biskup warmiński (1741-1766). Wydał ordynację krajową– zbiór praw regulujących życie codzienne mieszkańców Warmii w zakresie rolnictwa, handlu i rzemiosła. Dzięki Grabowskiemu wydana została mapa diecezji sporządzona przez J.F. Enderscha (Mapa Świętej Warmii). Zakwestionował przywileje miasta Braniewa dotyczące m.in. pieczętowania pism czerwonym lakiem. Kwestię na korzyść miasta rozstrzygnął król August III ponownie zmieniając herb miasta. Mimo tych nieporozumień ok. 1751 w ratuszu staromiejskim zawieszono naturalnej wielkości portret Grabowskiego, który wisiał tam do 1945.Jest to wersja herbu z 1751r. ustanowiona przez króla Augusta III Sasa. Eugen Brachvogel przypisywał tą wersję Otto Huppowi uważając, że jest niezgodna z zasadami heraldyki (tarcza herbowa z drzewem w środku głównej tarczy herbowej)  Następna ważna zmiana w herbie braniewskim nastąpiła w połowie XVIII wieku. Autorem projektu była rada braniewska, a przyczyną zmiany była krytyczna postawa biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (1698-1766), wyrażona w liście skierowanym do rady 25.11.1747r. Biskup stawiał  zarzut, że rajcy braniewscy będący mieszczanami używają tytułów patrycjuszowskich szlacheckich i przy pieczętowaniu używają nie zielonego, ale czerwonego wosku czy laku. Na życzenia biskupa Grabowskiego Rada Miasta wysłała dyplom Władysława IV do Lidzbarka Warm, a mimo to biskup dość sarkastycznie zapowiedział sprawdzenie tych przywilejów, żądając od miasta potwierdzenia od obecnego króla potwierdzenia dyplomu. Rada miejska chcąc zachować ponad 100-letni przywilej zwróciła się więc do dworu królewskiego, gdzie był metrykalny zapis przywileju, nadanego w 1637r. przez króla Władysława IV. Na prośbę Braniewa król August III Sas (1696-1763) polecił w kancelarii odnaleźć tamten zapis i na jego podstawie w dniu 18.07.1748r. potwierdził, a nawet jeszcze rozszerzył przywileje swego poprzednika dane radzie braniewskiej. Do szesnastu rodów uprawnionych przez króla Władysława IV do tytułu patrycjuszowskiego i zarazem szlacheckiego, August III dołączył jeszcze cztery wybitne rody braniewskie. Przy tej okazji król dokonał istotnych zmian w herbie miasta. Wydany  wówczas dokument królewski stwierdzał: „Ze specjalnej łaski naszej królewskiej chcemy, aby na srebrnej tarczy pozostał tylko zielony laur oraz pierścień złoty, z którego będą się wznosić trzy złote kłosy wzięte ze snopka herbowego wspomnianego króla Władysława, a także wstęga koloru czerwonego z żółtymi frędzlami, po bokach tarczy stać będą dwaj aniołowie. Znaku tego używać przy pieczętowaniu publicznych dokumentów i na swoich sztandarach, w kształcie jak zawarte jest obok na szkicu”.

Czarno-biała wersja herbu z roku 1751Jedna z wersji herbu Braniewa nadanego w 1751 rokuHerb Braniewa w wersji zaakceptowanej przez króla Augusta III Sasa z 1751r. a pochodzący z niemieckiego wydawnictwa z 1870r. Dekret królewski tym samym usunął półksiężyce z herbu biskupa Szyszkowskiego, a także postaci smoka i jelenia, tych dwóch figur, które występują w najstarszych wersjach tak herbu jak i pieczęci, oraz usunął łacińskie motto, a dodając za to ponad tarczę pierścień, przez który przechodzą trzy kłosy przewiązane czerwoną wstęgą. Promulgacja dokumentu królewskiego nastąpiła w Braniewie w dniu 12.01.1751r. podczas wspaniałej gali, godnej stylu epoki. Uroczystość odczytania dyplomu królewskiego prowadzoną przez burmistrza Henryka Schorna (1693-1758) uświetniły salwy armatnie, koncerty, przedstawienia i wspólna biesiada.  Herb taki widnieje na pieczęci o średnicy 42 mm, wykonanej zaraz w 1748r., która ma w otoku napis: „PUBL . SIGLL . CIUIT . BRAUNSBERG . 1748” i której tłok przechowywany był do II wojny światowej. Rada Miasta mimo nieporozumień jeszcze w 1751r. zawiesiła w ratuszu naturalnej wielkości portret biskupa Grabowskiego, który znajdował się tam do 1945r.

Kolejna wersja herbu Braniewa z samotnym drzewem laurowym – wydawnictwo nieznaneJedna z wersji herbu Braniewa przedstawiająca tylko drzewo opublikowana przez Otto Hupp’atzw. zalepka (Siegelmarke) magistratu Braniewa, która była w użyciu w latach 1850- 1923pieczęć magistratu Braniewa z 1892 r. herb Braniewa z 1853 r. Wykonany prawdopodobnie ze srebra herb znajdował się na etui dyplomu Honorowego Obywatela Braniewa przyznanego lekarzowi Jacobowi Jacobsonowi (1807-1858) niezwykle zasłużonemu w zwalczaniu epidemii cholery w Braniewie w latach 1831-1852bogato zdobiony herbem Braniewa z 1853 r. Jest to fragment dyplomu Honorowego Obywatela Braniewa przyznanego lekarzowi Jacobowi Jacobsonowi (1807-1858) niezwykle zasłużonemu w zwalczaniu epidemii cholery w Braniewie w latach 1831-1852 Tłoków pieczętnych sporządzonych według rysunku herbu z 1751r. przedwojenni historycy warmińscy znali wiele, a z użycia wypadły one po wprowadzeniu tzw. reformy miejskiej Steina. Rząd lekceważąc tradycje herbowe sporządził nowe pieczęcie, w których napisy otokowe były w języku niemieckim. Herb pozostał oficjalnie ten sam, ale nie miał on praktycznego znaczenia. Mimo to obowiązywał do roku 1927. Pod koniec XIX i zapewne na początku XX w użyciu był herb przedstawiający tylko drzewo. Znany jest przypadek szczególnego zastosowania herbu Braniewa związany z uhonorowaniem szczególnie zasłużonego dla miasta człowieka, a mianowicie lekarza Jacoba Jacobsona (1807-1851). W dniu 8.03.1853 r. radni miejscy na czele z wieloletnim burmistrzem Püschelem wręczyli mu bogato zdobiony dyplom przyznający tytuł Honorowego Obywatela Braniewa. Otrzymał go za wieloletnie niesienie pomocy medycznej mieszkańcom miasta, a zwłaszcza zasługi w walce z epidemią cholery w latach 1831-1852.

 

 b_150_100_16777215_00_images_herb_16k._herb.jpgHerb Braniewa z 1927r. opracowany pod kierunkiem Eugena Brachvogel’a, który powrócił do średniowiecznej formy herbuJedna z wersji herbu obowiązującego od 1927r. Jedna z wersji herbu obowiązującego od 1927r.Ostatni przedwojenny burmistrz Braniewa Ludwig Kayser (1899-1984) urzędujący w latach 1929-1935. Po wojnie żył w Münster. Za jego czasów i zapewne zgodą wprowadzono do użytku herb Braniewa wzorowany na średniowiecznej tradycji, a opracowany przez Eugena Brachvogel’a. Kolejni burmistrzowie z lata 1935-1941 byli już hitlerowskimi marionetkami na urzędzie.Paul Grunau (1902-1959) nauczyciel rysunków w gimnazjum i szkole zamkowej, który wykonał kolorowy szkic herbu Braniewa w jego średniowiecznej formie. Zdjęcie z 1932 roku. Inna wersja herbu Braniewa obowiązująca od 1927r.Eugen Brachvogel (1882-1942) Ksiądz katolicki, kanonik warmiński, historyk, działacz społeczny; od 1902 studiował w seminarium diecezjalnym w Braniewie (święcenia 11.02.1906); regens seminarium diecezjalnego w Braniewie 1927-30. Wśród jego zasług należy wymienić założenie w 1912 Muzeum Kopernika we Fromborku, odnowienie zabytków tamtejszego Wzgórza Katedralnego, założenie schronisk młodzieżowych we Fromborku i Nw. Pasłęce (1927), gdzie także jego staraniem wybudowano istniejący do dziś kościół (1926). Ceniono go za pomoc ubogim. Był wybitnym historykiem dziejów Warmii. Jego spuścizna liczy około 500 opracowań i artykułów historycznych. Jego liczne artykuły historyczne były często drukowane w wychodzących w Braniewie czasopismach. Pochowany w Braniewie na cmentarzu św. Marii Magdaleny (przy ul. Morskiej). W 1925r. zaproponował powrót do średniowiecznej formy herbu Braniewa, co w 1927r. zatwierdziła rada miasta. Herb przyjęto oficjalnie w 1930r.

Z propozycją zmiany wystąpił duchowny i jednocześnie warmiński historyk Eugen Brachvogel (1882-1942) na posiedzeniu Warmińskiego Towarzystwa Historycznego w dniu 26.10.1925r. Sugerował wówczas powrót do średniowiecznej formy herbu, co władze Braniewa uznały za słuszne. Rada miejska nowy herb zatwierdziła w dniu 10.03.1927r., ale jego wykonanie szło powoli. Na posiedzeniu Warmińskiego Towarzystwa Historycznego w dniu 27.09.1930r. Brachvogel okazał do zaopiniowania kolorowy szkic wykonany przez Paula Grunaua (1902-1959), nauczyciela rysunków w gimnazjum i szkole zamkowej, przedstawiający w kolorach herb według średniowiecznej małej pieczęci. Bardzo szybko projekt został przyjęty.

 

 herb Nowego Miasta Braniewa z 1350r. na ciekawej oprawie- tarczy herbowej pieczęć Nowego Miasta Braniewa z połowy XIV wieku.herb Nowego Miasto Braniewa obowiązujący do 1773r. połączenie miast w jeden organizm miejski przez władze pruskie zapoczątkowało koniec używania herbu miasta Inne pieczęci posiadało utworzone w 1342r. Nowe Miasto Braniewo. Były dwie pieczęcie z XVI I XVII wieku z odrębnym herbem.  Herb ten wyobraża dwa pastorały biskupie złożone w formie krzyża św. Andrzeja w tarczy na znak, że to miasto biskupie i przez biskupów warmińskich założone. Pieczęć z XVI wieku (najstarsza zanan pochodzi z 1536r.) o średnicy 35 mm ma tarczę renesansową, jakby na rzemieniu zawieszoną i napis w otoku: S(IGILLUM) . CIVITATIS . NOVE . BRUNSBERG. Pieczęć zaś z XVII wieku o średnicy 50 mm ma podobną tarczę i napis: SIGILLUM CIVITATIS NOVAE BRUNSBERGENSIS. Tłoki ich oryginalne przechowywane były w Magistracie. Herb ten oddany w barwach może mieć złote pastorały na tle niebieskim. Po zjednoczeniu obu miast braniewskich w 1773r. pieczęcie nie były już potrzebne.

HERB BRANIEWA W LATACH 1945-1999

herb Braniewa w wersji z 1927r. umieszczony po wojnie na pozostałości pomnika żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej, który został odsłonięty w 1933r. (wtedy oczywiście bez herbu miasta). Obecnie znajduje się tu trybuna amfiteatru miejskiego.Zdjęcie pochodzące z niemieckiej gazety Ostpreussenblatt z 27.04.1968r. przedstawiające wizerunek braniewskiego herbu umieszczony na dawnym Marktpaltz (obecnie plac Piłudskiego)Jedna z wersji herbu po 1945 rokuilustracja przedstawiając herb Braniewa w 1964r.herb z 1970r. jest to raczej wersja nieoficjalna herb z 1994r. taki obowiązywał do roku 2000.odznaka z herbem obowiązującym po 1945r.Odznaka z herbem Braniewa obowiązującym po 1945r.

 

Po 1945r. nowe władze w Braniewie przyjęły początkowo herb uproszczony, zbliżony nieznacznie do tego z 1927 roku. Herb w takiej formie można było zaobserwować np. w postaci malunków, czy wyrobów z metalu na terenie miasta. Jednak najbardziej znana wersja powojennego herbu Braniewa zawierała tylko drzewo, wypełniające liściastymi gałązkami górną część tarczy, a w dolnym rogu kompozycję dopełniał skrawek ziemi w kształcie wycinku koła, w kolorze zielonym na białym tle.  

WSPÓŁCZESNY HERB MIASTA BRANIEWA

 Współczesny herb Braniewa obowiązujący od 2000r.flaga Braniewa z herbem. Miasto ma barwy wywodzące się od obowiązującego herbu.

Współczesny określony w załączniku nr 2 Statutu Gminy Miasta Braniewa z 28.06.2000r. określa, wzór: „Herb Braniewa przedstawia drzewo lipowe na srebrnym tle, z trzynastoma liśćmi, rosnące na zielonym wzgórzu. Pod drzewem stoją zwrócone do siebie  z lewej strony uskrzydlony, dwunożny smok a z prawej jeleń. Zwierzęta są koloru czerwonego, mają złote rogi, pazury, kopyta. Głowy zwierząt podniesione są do góry”. Skrzydlaty dwunożny czerwony smok - jako symbol pokonanego pogaństwa, czerwony jeleń - symbol chrześcijaństwa. Drzewo oznacza miasto. Trzynaście liści to symbol 13 historycznych lip, które rosły przed bramą miasta.  Potwierdzeniem tej symboliki może być fakt, że w czasie zakładania miasta chrześcijanie nadal walczyli z poganami. Kolory w herbie Braniewa symbolizują:- Srebro-biel – czystość, prawdę, niewinność; - Czerwień- wspaniałomyślność, hart ducha; - Zieleń – miłość, radość, obfitość; - Złoto-żółty – wiarę, stałość, mądrość, chwałę.

INNE OPUBLIKOWANE WERSJE HERBU BRANIEWA

Reklamenmarke Braunsberg. Znaczek reklamowy wydany przez firmę kawową HAG w latach 1850-1918. Większość ilustracji herbów opracował Otto Hupp niemiecki historyk.Reklamenmarke Braunsberg z herbem z 1748 r. zatwierdzonym przez króla Polski Augusta III Sasa. Reklamenmarke Braunsberg z herbem z roku 1927Otto Hupp (1859 - 1949) – niemiecki grafik i heraldyk, twórca ponad 6000 rysunków herbów. Autor Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und Dörfer (pol.: Herby i pieczęcie niemieckich miast i wsi) – rozpoczętego w 1895 cyklu albumów heraldycznych- ukazało się 5. Współpracował także z wytwórnią kawy Kaffee HAG, która w dwóch seriach, wydanych w latach 1913-1918 oraz 1926-1938 ukazała 3300 wizerunków herbów jego autorstwa. Otto Hupp jest autorem co najmniej 3 wizerunków herbu Braniewa. Znaczek reklamowy wydany przez firmę kawową Kaffee HAG, która promowała swój produkt dodając  do opakowań kawy wizerunki herbów wraz z opisami. Kolekcja herbów miast niemieckich wydawana była w dwóch seriach publikowanych w latach 1913-1918 oraz 1926-1938, w których  ukazało się łącznie 3300 wizerunków herbów autorstwa Otto Hupp’a. Znaczki były dołączane do opakowań kawy i zbierane w specjalnych albumach, co przyczyniło się do popularyzacji heraldyki wśród Niemców. Herb Braniewa ukazał się 3 krotnie.

Herb Braniewa w wersji zbliżonej do tej z 1751r. pochodzący z wydawnictwa A. Weller's Verlag, Wydawanego Niemczech w latach 1900-1920. Seria liczyła co najmniej 1225 znaczków. Kolejny znaczek z wydawnictwa A. Weller's Verlag przedstawiający herb miasta w postaci samotnego drzewa laurowego. Wydawnictwo publikowało znaczki herbami miast w latach 1900-1920. Kolejna wersja herbu Braniewa z samotnym drzewem laurowym – wydawnictwo nieznaneHerb Braniewa zbliżony do wersji z 1927r. pochodzący z wydawnictwa Abadie Flaggen und Wappen der Welt - wydawanego w Wiedniu w latach 1928-33. Kolejna seria znaczków wydawanych w latach 1900-1920 przez niemieckie wydawnictwo A. Weller’s Verlag. Łącznie w 5 seriach ukazało się ponad 8500 herbów szlacheckich, miejskich, biskupich, regionalnych, itd. Samych herbów miast wydano 1225, a jest to zapewne nie pełna lista. Ukazały się co najmniej 2-3 herby Braniewa w różnych wersjach. Herb braniewski wydany został również przez austriackie wydawnictwo Abadie i inne.

 

 . pocztówka przedstawiająca plan miasta Pawła Stertzla z 1635r. z herbem miasta z 1637r.Karta pocztowa wydana przed II wojna światowąwspółczesna pocztówka z herbem Braniewa wydana przed 2000r.współczesna pocztówka z herbem Braniewa wydana przed 2000r.Zabytkowe braniewskie wieże i współczesny herb miasta w wersji obowiązującej od 2000r. Autor Jacek Iwulski. Pocztówki z herbem Braniewa

 

MEDALE OKOLICZNOŚCIOWE, PUBLIKACJE, ZDJĘCIA i INNE - PRZEDSTAWIAJĄCE HERB BRANIEWA 

 medal okolicznościowy wydany w 1925r. z motywem herbu z 1637r. Medal wydano z okazji 100-lecia gildii myśliwskiej w BraniewieHerb Braniewa w wersji z 1751r. na dzwonku rowerowym z reklamą sklepu i serwisu rowerowego RV Primax Fritza Puschke z Braunsberga Łańcuch burmistrza Braunsberg obecnie w MunsterPrzedwojenny pin z herbem Braniewaherb z napisem Braunsberg na pinie współczesna kopia medalu okolicznościowy z 1925r. dodana w herbie broń strzelecka, gdyż medal wydano z okazji 100-lecia gildii myśliwskiej w Braniewie Kolejna z wersji herbu przedstawiającego samotne drzewo laurowe ratusz miejski na Starym Mieście z wizerunkiem herbu z 1748r.ratusz miejski na Starym Mieście z wizerunkiem herbu z 1748r.herby miast Prus Wschodnich, a wśród nich herb Braniewa z samotnym drzewem laurowym z publikacji Otto HuppaHerb Braniewa na tabliczce z napisem Ermlandischer Stahlhelm Tag 1933 – Warmiński Dzień Stahlhelmu (organizacji paramilitarnej) 1933. Stahlhelm (Stalowy Hełm) - pełna nazwa: Bund der Frontsoldaten (Związek Żołnierzy Frontowych) – organizacja paramilitarna założona w 1918r. w Republice Weimarskiej. Początkowo skupiała weteranów I wojny światowej, a następnie rozrosła się w nacjonalistyczną bojówkę paramilitarną. W roku 1930 liczyła 500 tys. członków i była największą organizacją paramilitarną Republiki Weimarskiej. Organizacja w 1933r. przyłączyła się do NSDAP. W roku 1934 przemianowana na Nationalsozialistischer Deutscher Frontkämpferbund (herby miast Warmii, a wśród nich herb Braniewa z samotnym drzewem laurowym czarno-biała wersja herbu z 1927r. Talerz pamiątkowy partnerstwa miast Braunsberg i Münster z herbami obu miast. Wśród napisów imię Cesarza Niemiec i Króla Prus Wilhelma II oraz data 16.02.1915r. Wizerunek herbu Braniewa z samotnym drzewem laurowym pasuje do daty zamieszczonej na talerzu. bardzo ładny herb Braniewa umieszczony nad wejściem do budynku Urzędu Gminy Braniewo przy ul. Moniuszki (jednak jest herb miasta Braniewa a Gmina wiejska powinna pokusić się o własny herb)Godło Miejskiego Ośrodka Sportowego Zatoka Braniewo, w którym wykorzystano barwy i smoka z herbu BraniewaWykonany w drewnie i wkomponowany w boazerię herb Braniewa (Braunsberga) znajduje się w Sali Mieszczańskiej Ratusza Starego Miasta w Gdańsku. Łącznie jest tam 50 herbów miast pruskich i związanych z Hanzą. Wszystkie herby powstały na przłomie XIX/XX wieku na podstawie prac znanego heraldyka Otto Huppa. Głównym ich znaczeniem jest zasięg handlowy Gdańska i związkiz Hanzą, herby przedstawiają głównie miatsa powiatowe Prus utworzone w latach 1875-1914.

kufel wytworzony w 1984r. okazji 700-lecia Braniewa

logo Towarzystwa Miłośników Braniewa, w którym wykorzystano herb Starego Miasta Braniewa zatwierdzony przez króla Augusta III Sasa w 1751r.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Źródła: S.Achremczyk, A.Szorc. Braniewo. Olsztyn 1995. ; F.Buchholz. Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte. Braunsberg 1934. ; W.Wittyg.Pieczęcie miast dawnej Polski, zeszyt 1. Kraków-Warszawa 1905. ;  M.Gumowski. Pieczęcie i herby miast pomorskich. Toruń 1939. ; red. A.Wakar. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu. Olsztyn 1973. ; F.A.Vossberg. Geschichte der Preussischen Münzen und Siegel. Berlin 1843. O. Hupp. Königreich Preussen. Wappen der Städte, Flecken und Dörfer. Reprint von 1896 und 1898. Bonn 1993. ; E.J.Guttzeit. Ostpreussische Städewappen. Hamburg 1996. ; C.Beckherrn. Die Wappen der Städte Alt-Preussens. Königsberg 1892.; W.Scheffler. Goldschmiede Ostpreussens: Daten, Werke Zeichen. Berlin-New York 1983.; Brachvogel. Die Wappen der ermländischen Städte. ZGAE nr. 19/1916. Braunsberg 1916.; S.Loewenthal. Continentale Verlags-Anstalt : Wappen-Sammel-Album. Hamburg 1912.; Abadie Flaggen und Wappen der Welt, Vienna 1928-33. ; www.braniewo.pl www.historia-braniewa.pl www.wikipedia.plwww.ngwl.nl www.veikkos.com www.oktogon.at www.zvab.com  www.slideshare.net

 

 

 

 

 

 

.